Emakume musikariak
Gero eta emakume musikari gehiago dago oholtza gainean. Maixa Lizarribar, Ainara Ortega eta Miren Aranguren musikariak eta Iratxe Retolaza aditua elkarrizketatu ditugu, emakumeek musikagintzan izan duten bilakaera eta egungo egoera ezagutzeko.
Mailak: DBH
Proiektuak: EIMA 2.0. Herritarren ahotsak: transmisioa ikasgelan
Ikasgaiak: Balio etikoak
Gaiak: Genero-berdintasuna
Ikasleengan bultzatuko diren jarrerak
- Emakume musikarien bizipenak eta esperientziak ezagutzeko interesa
- Kantak eta musikagintza genero-ikuspegitik lantzeko irrika
- Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
- Sexu-diskriminazioarekin kritiko agertzea
- Genero-indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa azaltzea
Bideoa ikusi aurretik
Aurre-ezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu, bideoa musikariei buruzkoa dela aipatuta:
-Musikazaleak al zarete?
-Gelan ba al dago musikaririk? Zenbat neska eta zenbat mutil? Zer musika-tresna jotzen duzue?
-Ba al dago musika-talderik inguruan?
-Zenbat emakume musikari ezagutzen dituzue? Egin zerrenda.
-Horietako zenbatek kantatzen dute euskaraz?
-Zerrendakoak neskaz osatutako taldeak dira ala talde mistoak?
-Eta zer paper jokatzen dute neskek musika-taldeetan? Bakarlariak, abeslariak, instrumentistak...
-Zuen ustez, emakume musikari asko al dago? Gizonezkoak bezainbeste?
-Berdin epaitzen al da oholtzara igotzen den neska eta mutila?
-Mutilen baldintza beretan al dabiltza neskak musikagintzan? Arrazoitu.
-Ba al dakizue nor den Maixa Lizarribar? Eta Ainara Ortega? Eta Miren Aranguren? Elizagoien ahizpak?
Bideoan agertuko diren emakume musikariei buruzko informazio pixka bat eman dezakegu eta argazkiren bat erakutsi: Maixa Lizarribar trikitilaria, Ainara Ortega jazz-abeslaria, Miren Aranguren rock-abeslaria eta Elizagoien ahipak. Iratxe Retolazak emakume musikariei buruzko ikerketa bat egin duela ere aipa daiteke.
Bideoa ikusi bitartean
- Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
- Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu. Ezagutzen ez dituzten kontzeptuak edo erreferentziak apuntatu.
Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.
Bideoa ikusi ondoren
- Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.
- Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu:
-Zer iruditu zaizue bideoa? Espero al zenituzten esan dituztenak?
-Ainararen ustez, emakume musikarien "loraldi bat" ari gara bizitzen. Mirenen arabera, oholtzetan "oso gutxi errepresentatuak (ordezkatuak)" daude. Zer iruditzen zaizue?
-Egia al da egoera desberdina dela musika-estiloaren arabera? Adibidez hip-hoparen mundua oso maskulinoa dela?
-Talde batzuetan emakumea abeslaria izaten da eta gainerako kideak gizonezkoak.
-Zer da Maixak dioen "ey, que soy la jefa" hori (Izaro abeslariak teknikari bati esan ziona, berari zuzendu ordez taldeko mutil bati zuzendu zitzaionean)?
-Mirenek eta beste emakume feminista batzuek emakume musikarien rock-festibala antolatu zuten Zarautzen. Ba al dago horrelako ekimenen beharrik?
-Ainarak 19 urterekin gertatu zitzaiona kontatzen du. Eman zuen iritzia.
-Maixak anekdota bat kontatzen du, plaza handi batean gertatua. Zer sentitzen duzue halakoak entzutean?
-"Emakumeen arteko konpetentzia" ere aipatzen du Maixak. Mutilei ez zaiela halakorik leporatzen. Arrazoia al dauka?
-Oholtza gainean emakumea epaitua dela ere badiote: gorputz-jarreragatik eta baita musikari moduan ere. "Ez du hain gaizki egiten emakumea izateko". Komentatu.
Maixa eta Ixiarren ibilbidea hobeto ezagutzeko, 1990eko hamarkadako trikitiaren boom-ari buruz diharduen Soinu Txiki 3 erreportajearen lehen minutuak ikustea proposatzen dugu. Gainera, Amak taldearen Gu bideoklipa ikus dezakegu osorik eta Occhi di Farfalla taldearen Hala nahi dudalako abestia ere (04:05 minututik aurrera) adi entzuteko modukoa da. Proposamena: bi abestion letra ateratzea eta komentatzea.
Emakumeen kupoaren gaiaz ere hitz egiten du Miren Arangurenek: kopuru zehatz bat betetzeko beharraz eta ustezko merezimendu ezaz. Entzun pasarte honetako lehenengo minutua eta eztabaidatu.
Emakumeak oholtzara bideoa ere ikus daiteke, eta baita Emarock dokumentala ere. Gaztezuloren artikulu hau ere interesgarria da: `Emakumeak musika klasikoan´.
Bideo honekin lotuta, lau bideo hauek ere ikus daitezke, beste alor batzuei buruzkoak (proposamen pedagogikoak ere badituzte):
3. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Lau adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo talde bakoitzak proposamenetako bat egin dezake.
- “Gaur egunera begira”. Emakume musikariak ezagutarazteko ariketa egingo dugu, soilik euskaraz edo euskaraz ere abesten dutenak. Emakume musikariak edo emakume taldeak. Bakarka edo binaka egin daiteke ariketa. Emakumeak aukeratu, informatu eta aurkeztu. Ahal dela, haien lanen bat ere erakutsiko da (kantaren bat, bideoklipen bat).
Hona hemen aukera batzuk (gehienak gaur egungoak diren arren, garai bateko batzuk ere badaude, bide-urratzaileak ezagutzea ere interesgarria baita):
Hauek ez dira bakarrak, ezta gutxiago ere. Ikasleek beste batzuk ere aukeratu ditzakete, nork bere gustukoa. Zerrenda osatugabe bat dago Wikipedian, beste bat youtuben eta Musika Gida Morean. Ondo legoke zerrenda berri bat osatzea, guztien artean, eta sare sozialetan eskuragarri jartzea.
Hona hemen aurkezpenerako gidalerro batzuk:
|
- “Sormena lagun”. Abesti bat edo bertsio bat sortuko dute ikasleek. Bertso sorta bat ere izan daiteke edo rapa. Sortu eta gero kantatu. Abeslari bihurtuko dira. Abestiak euskaraz izango dira eta askatasunaren aldekoak.
Hemen adibide batzuk, ideiak hartzeko: Nataliren Zerbait aldatzera doa, Izaroren Libre, Alarma Morearen Ez beti da ez eta Azala, ON taldearen Agian, Eutsi taldearen Beldur barik, Erlaitz taldearen Mundua aldatu, Huntzaren Zer izan eta Harro gaude, Haizeatxoren Nire bala eta Nire lagunek bai, Mikel Markez eta Aire ahizpen Konplize ditut eta, Esti Markezen Printzesak eta printzeak, Neomak taldearen Hamen, Ines Osinagaren Rimmel eta Ezetz, Kai Nakairen Kolpe, Gatibu-Izaroren Aske Maitte, Amak taldearen Gu eta Tema, Xabi Solanoren Erre zenituzten, Kantu Koloreren Nire gorputza da, La Kora abesbatzaren Emakumeok planto, Sastraka gaztetxekoek sortutako Aurre egingo dizueten emakumeak, Gatiburen Ez naz makurtuko, Pottors ta Klitoren Autodefentsa feminista, Bilgune Feministaren Paradisuak sutan, Olatz Urkiaren Hau da greba feminista, Iker Laurobaren Denok zu, Izar eta Olaiaren Martxoak 8, Yogurinha Borovaren Emakume, Biren taldearen Dena eta Izua...
Aurrez aurreko emanaldia egin dezakete edo bideoan grabatu eta gero erakutsi; ikasleek erabaki dezatela. Aurrez aurrekoa izatea lehenesten dugu, espazio publikoa hartzeko ariketa egin dezaten. Karaokea ere izan daiteke, gustuko abesti batekin (kasu horretan, sormena eszenifikazioan egongo litzateke gehiago: janzkera, jarrera...).
Jarduera taldeka egin daiteke, 3-4 laguneko talde txikietan. Talde mistoak edo emakume taldeak osa ditzakete; gutxienez emakume bat egongo da talde bakoitzean eta nolabaiteko protagonismoa izango du (ahalduntzeko balio beharko lioke).
- “Jolasten”. Eskulanak egitea proposatzen dugu: collagea. Gaia: emakume musikariak. Horma-irudiak presta ditzakete sarean aurkitutako argazkiekin eta berek egindako marrazkiekin. Abeslarien izenak erabilita egin daiteke edo zerbait orokorra. Emakumeak kantuan eta musika-tresnak jotzen agertzen diren bideoetara iristeko bide bat Musika Gida Morera jotzea da; bideoetatik fotogramak atera ditzakete, gero imprimatu eta collagean erabiltzeko.
Lan hau bideoan ere egin daiteke. Adibidez, abesti egoki bat aukeratu eta abestiak irauten duen bitartean irudietan Euskal Herriko emakumeak agertzea kantuan, bateria jotzen, gitarra jotzen, eta abar. Horretarako, bideoak editatzen jakitea komeni da (ez badakite, azalpen batzuk emango zaizkie).
Lana talde txikietan egin daiteke. Bukatzean, talde bakoitzak gelakideekin partekatuko du egindakoa, ahozko aurkezpen txiki baten bidez. Horma-irudiak ikastetxean ipin daitezke gero eta bideoak sarean zabaldu.
- “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Herriko neska/emakume musikari bat elkarrizketatzea da erronka. Ezaguna izan daiteke ala hasiberria. Abeslaria izan daiteke edo, adibidez, musika-bandan jotzen duena, edo bateria jotzen ikasten dabilena... Gelan bertan ere egon daitezke neska musikariak.
Galderak gelan presta ditzakete, denek elkarrekin, eta gero binaka egin lana.
Elkarrizketak laburrak izango dira eta bideoan grabatuko dituzte (bideokamera edo sakelakoa), gero gelakideei erakusteko. Grabazioa editatu egin dezakete, OpenShot programarekin (nola erabili erakutsiko zaie), pasarte onenak aukeratuta. Bideoa gutxienez 2 minutukoa izango da eta gehienez 10 minutukoa. Hona hemen grabazioak egiteko kontuan har ditzaketen jarraibide orokorrak.
Aurkezpen txiki bana egingo dute bikote guztiek, eta elkarrizketatuari buruzko datuak ere emango dituzte (izena, ibilbidea, zer harreman duten harekin, etab.), bideoa erakustearekin batera.
Bideo guztietako pasarteekin bideo bakarra osa daiteke bukaeran. Ikus-entzunezko hori ikastetxean eta herrian zabaldu daiteke. Posible da elkarrizketak gero ahotsak.eus-era eramatea ere (jarri gurekin harremanetan).
4. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena edo emanaldia egingo dute ikasleek, gelakideei euren lanaren emaitzak ezagutarazteko. Aurkezpen guztien ondoren, galderentzat, hausnarketentzat eta iritzientzat tartea izango da. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea komeni da. Irizpideak proposatzeko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak.
Ebaluazio-irizpideak
Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:
Edukiari buruz
- Ea gaiak bere interesa piztu duen.
- Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.
Ikaste-prozesuari buruz
- Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
- Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
- Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
- Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.
Bere komunikazio-gaitasunei buruz
- Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
- Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
- Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.
Talde-lanari buruz
- Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
- Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.
Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk:
- Ea bideoetako testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.
- Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko pertsonekin.
- Ea emakume musikarien historia eta haiek historian zehar eskuratutako lorpenak ezagutzen dituen.
- Ea emakume eta gizonen arteko eskubide-berdintasunaren aldeko jarrera argiak adierazten dituen, haien orientazio afektibo-sexuala edozein izanik ere.
- Ea hainbat eremutan (publizitatea, informazioa, txisteak, eskola eta abar) emakumeari buruz ageri diren gizarte-estereotipoak biltzen eta aztertzen dituen.
- Ea emakumea gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzen dituen.
- Ea kultura-elementuen (estereotipoak, rolak eta abar) eta emakumeen diskriminazioaren arteko lotura azaltzen duen.
- Ea sexu-diskriminazioaren eta indarkeriaren aurkako jardunak proposatzen dituen.
- Ea kulturgintzan dabiltzan emakumeei buruzko informaziorik bildu duen eta haien aldarrikapenak barneratu dituen.
- Ea ikaskideekin eztabaidatuz gogoeta egin duen emakumearen egoeraren inguruan eta eskolan zein gizartean duen ikusgaitasunaren inguruan.
- Ea emakumea gutxiestea, diskriminatzea eta/edo haren aurkako indarkeria sustatu eta justifikatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak gaitzesten dituen.
- Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.
- Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.
- Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.
- Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.
- Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.
Maixa Lizarribar (Altzo, 1971): Ba panorama oso emea da. Neri hala iruditzen zait, momentu hontan, ez? Ze plazetan, hasten zea ze abeslari dauden plazetan: Izaro, Idoia, Olatz... ez? Eta antzokiak beteta.
Ainara Ortega (Hernani, 1980): Iruditzen zait oso loraldi politta bizitzen ari geala azkeneko urtetan. Iruditzen zait ederra eta oso hunkigarria ikusten ari geana: nola hartzen ari dan emakumia beria dana, bere lekua.
Iratxe Retolaza (Donostia, 1977): Orain askoz gehiago dago oholtza gainean, baina egia da kosta egin dela emakumeak oholtza gainean egotea. Eta gero, egia da musikaz hitz egiterakoan –eta literaturan ere gertatzen da, e? baina musikan bereziki–, musika mota eta musika estiloari begiratzea oso garrantzitsua da. Ez da gauza bera kantautorea izatea, heavy talde bat izatea, folk talde bat izatea, rap talde bat... ez da gauza bera. Eta hoietako bakoitzean generoak oso modu ezberdinean funtzionatzen du.
Miren Aranguren (Iruñea, 1981): Uste det, ba, estilo batzuetan lan haundia in dala, baina, ziurrenik, estilotik estilora badaudela aldeak, ez? Adibidez, bueno, La Basuk askotan esaten du, ba, bere… bueno, hip-hoparen eszena horrek edo giro horrek, ba, bueno, beai gauzak asko zaildu dizkiola eta oso-oso konplikatua izan dala hor emakume gisa aurkeztea.
Iratxe Retolaza: Ba orain popak indar gehiago du eta, bueno, poparen bitartez edo popari loturiko beste zirkuito batzuen bitartez emakumeak lortu du momentu hontan oihartzun handiagoa musikan, bai? Baina agian beste estilo batzuetan ez du hainbesteko sarbiderik, ez?
Ainara Ortega: Orain egia da estilo guztietan ikusten ditugula gero eta emakume gehiago, ez? Baino neri egiten ari zait pixkat, bueno, mantsoa. Nik espero det: benga, atera, atera, atera…
Iratxe Retolaza: Ez da gauza bera bakarrik kantuan aritzea eta istrumentuetan beste batzuk aritzea eta taldea beste batek gestionatzea, edo zu izatea kantuak egiten duna, instrumentua jotzen duna, abesten duna... Ez? Eta, claro, gauza bat da oholtzan zenbat emakume ikusten ditugun, eta gero da emakume hoietatik ze posiziotan ari dira beraien taldeetan.
Miren Aranguren: Gaur egun ze gertatzen dan? Ba, bueno, ba, uste det emakume musikari asko daudela, baina oso-oso gutxi errepresentatuak oholtzetan eta oso-oso gutxi errepresentatuak aldizkarietan, kritiketan, diskoen salmentetan, eta abar. Orduan, bueno, emakume musikari asko egonda ere, horrek ez du esan nahi asko jotzen duenik, oso ezagunak dianik, eta abar.
Iratxe Retolaza: Baina, hala ere, oraindik kostatzen da. Eta haiek esaten dute: instrumentu bat jotzen det edo taldean agian ni naiz kantuak eta musika egiten duna, baina gero teknikaria dator eta taldeko gizonari galdetzen dio. Ez?
Maixa Lizarribar: Orain ere, e! Orain ere tokatu izan zaigu, ez? Bai, ba, guregana zuzendu beharrean zuzentzea gure teknikariarena edo... tokatu izan zaigu. Baino bah...! Ze esango diozu ba? Ze esan behar diot berari? “Aizu, hemen nao”, bai, hemen nao, bainan... Bai, nik hori Izaroi entzun nion. Izaroi entzun nion hori: “Hey, que soy la jefa”, ez?
Ainara Ortega: Hori oaindikan gertatzen da. Hoi da oaindikan zerbitzariak ekartzen dunian ura eta kaña bat, guk badakigu zeini jarriko dion ura eta zeini jarriko dion kaña, ez? Gizonari zerbeza eta emakumeari ura. Eta “ez, aldatu faborez”. Eta teknikariekin nik hoi ikusi det.
Miren Aranguren: Emakume oso gutxi zeuden oholtza gainean, emakume oso gutxi ikusten genitun, baina emakume oso gutxi zeuden teknikari bezela, antolatzaile bezela eta, musikaren baitan, edo kontzertu bat antolatzeko ingurumari guzti hortan, ba, emakume oso gutxi ikusten genitun. Eta, orduan, bueno, ba, guk hautu bat hartu genun, zala, ba, guk gure festibal propioa egitia eta sustatzea pixkat hausnarketa hori.
Iratxe Retolaza: Ez dela bakarrik ikusten duguna oholtzan, baizik eta... idazleak idazten du, argitaratzen du, eta hor baditu bitartekari batzuk, ba, editorea eta abar, eta hor gertatuko dira genero-gatazkak, ez? Baina musikariak, ba, bertsolariak bezela, genero-gatazkak dituela plazan agertzeagatik, sorkuntza egiteagatik, baina gero bere kideekin –ze hori da bertsolaritzan gertatzen dena–gehi gero antolakuntza horren atzean dagoen ba beste giza-harreman guztiekin, ez?
Ainara Ortega: 19 urtekin edo hola hasi nitzan kantari jazzeko talde batian. Oso gogorra izandu zan. Zazpi gizon zian, eta nik 19-20 urte neuzkan. Eta nik uste det analisia pixkat egin dezakedala... momentuan ez nun ikusten ze gertatzen ari zan hor, ez? eta urteekin iruditzen zait bizittu nula talde bat oso-oso-oso... beida, oso-oso-oso misoginoa. Eta bakarren batek, haietako bakarren batek, gainera, iten zun oso azpimarratua, bai mikrofonotik hartu eta –hau ez det inoiz esan, baina grabatuta daude bideotan– ziran nere irudia, nere jantziteria, nere barruko arroparen inguruko txantxak zian. Eta bide batez lotzen zitun Bourbon Street edo New Orleansko prostitutak eta barruko erroparen arteko loturak egiteko gaitasuna zeukan publikoan aurrian, broma moduan. Ze gertatzen da hor? Gainentzekoek, gainentzeko gizonek ez zuten inoiz moztu jarrera hori, ez? Ordun, ni nitzan beti autodefentsa feministan ateratzen zana mikrofonora, ez nere burua babestera, ni seguru neon ni nor naizen eta nor ez naizen, baino iruditzen zitzaidan emakumearen… pfff… irudia, osotasun batian, nigan, nigan bezela sentitzen nun eta ardura hori sentitzen nun, ez?
Iratxe Retolaza: Orduan, klaro, emakume batek hor parte hartzen badu, ba, egin behar dio lehenengo bere plazaratze horri, gatazka horri, aurre egin; ondoren, kideekiko horri aurre egin; eta, ondoren, kide hoien atzeko antolakuntza horri. Ez? Ordun, bueno, ba, nik uste dut hor badagoela ausardia bat eta ariketa bat musikagintzan edo bertsogintzan, edo oholtzaren eremu hortan –edo antzerkigintzan, e–, oholtzaren eremu hortan ari diren emakumeengan, ba, hainbat genero-gatazka, hainbat geruzatan gainditu behar dutelako.
Maixa Lizarribar: Gizonezkoena zen mundu baten geunden, gaxteak, nexkak, desordutan... Eta, bueno, ba, badittut oroitzapen onak, ez hain onak... ez? Ba herri txiki batean goizeko hiruretan garai harretan –garai hartan, bueno, eske ari naiz hitz eitten orain dela beira zenbat urte, ez? kasi… hogeita hamapiku, kasi 40 urte– ez zegoen emakumeik. Goizeko hirurak iristen zian, Ixiar eta ni jotzen geunden eta gure publiko guztia gizonezkoa zan, ez zegon emakumeik, ez?
Itsaso Elizagoien (Etxalar, 1995): Biño izan zen pixkot… bai, jendia mozkorra ta hurbiltzen zen, ta hasieran, joe, beldurtzen zuten. Bueno, aber, badakizu, ya baduzu idea bat jende mozkorra, pues, ze izanen den. Biño eszenarion zaude ta eszenariotik bajatu eta ya etortzen zaizkizun arte gaiñera, eta hamahiru urte dituzu. Bai? Gauzak erran behinpin bai. Ta bueno, pues… Biño hori neska guziyari pasako zaiela uste dut.
Maixa Lizarribar: Jun ginen jotzera herri batera eta plaza zan kristona, kriston plazazarra zan, haundi-haundia zan. Jotzen hasi ginan eta ez zeon inor plazan. Ez dakit gaztetxean beste kontzertun bat zeon edo, ez dakit, ez zeon inor, ez gazte eta ez heldu. Eta pasa zan mutil kuadrila bat eta bota ziguten, ez? Erderaz bota ziguten, baina esan ziguten: "Jarri biluzik, orduantxe beteko dezue plaza". Eta esaten dezu, jo! Ba, noski, momentuan ematen dizu mina, nazka...
Baina guk hori egin nahi genun. Eta guk ondo pasatzen genun hori egiten. Ordun, nahiz ta ostiko bat eman eta mina eman, hurrengo egunean berriro hartu soinua eta beste leku batera gindoazen, ez?
Miren Aranguren: Musika eskoletan emakume pila bat daude, pila bat, eta gero… ez? Aurrera jun ahala, adinean aurrera jun ahala, ba, geroz eta gutxiago ikusten ditugu, ez? Eta segun ze eszenetan geroz eta gutxiago, eta segun eta ze tokitan geroz eta gutxiago.
Maixa Lizarribar: Gu hasi ginenean jotzen eta gero plazetan azaldu zirenean bai Alaitz eta Maider eta bai Kristina eta Amaia, bua! ya ez ginan bakarrak! Ya ez ginan bakarrak. Emakume gehio etortzea eta azaltzea plazetan? Bai. Eta hor, hor sortzen dan beste gauza da, ba, konpetentzia, ez? Ze hori bai beti esaten zigutela, ez? Zuen konpetentzia, alkarren konpetentzia. Emakumeak gealako? Emakumeak gealako zen gure konpetentzia? Hori… Hori bai entzun behar izan dugula asko-asko-asko. Hori mutilekin ez da itten. Hori neskekin itten da.
Iratxe Retolaza: Badirudi emakumeak plaza hartzen baldin badu, izan behar duela ya kalitate haundiko eta zalantza gabeko kalitatearekin ari delako, ez? musikan edo instrumentu bat jotzen duelako eta abar. Eta gizonek jo dezakete instrumentu bat ikasten duten bitartean eta ikasi ahala, oso ondo ikasi arte. Egin dezakete ikasketa-prozesu hori oholtzan ere.
Miren Aranguren: Gizonei permititu zaizkie gauza asko oholtza gainean eta emakumeok izan ditugun piropo onenetakoak izan dira ba "ez du hain gaizki egiten emakume izateko". Eta hori, bueno, ba, da… hori ez ez dakit dan “mikro”, neretzat da ya “makro”, makromatxismo, hori. Baina, bueno, jende askok hori oso errex esaten du, ez?
Iratxe Retolaza: Pentsa euskal musikan ze gizon ahots dauden. Batzuk oso onak, baina beste batzuk... ez dira... diot ez dira, instrumentu musikal bezala diot, e, ez dira ahots... ez dira, baina nortasun izugarria dute eta zera bat sortzen dute, ez? Baina egia da gizonei ez zaiela eskatzen jardunean ere ez dakit ze kalitate: a! ondo pasatzen ari da, funtzionatzen ari da, zerbait komunikatzen du... ba ongi etorria! Ez?
Maixa Lizarribar: Oain beiratzen deu eta esango deu: ba bai, ausartak izan ginen. Baino leheno esan dizut: eske hori in nahi genun. Hori nahi genun eta berdin zitzaigun zer esan edo zer kritikatu, ez? Abestu ere ez genun ondo abestuko, ikasten ari ginen, ez?
Miren Aranguren: Punkak edo beste eszena alternatibo batzuk eman diguten aukera hoixe da, ez? Ez dezula izan behar... bueno, ba, diba bat kantatzen eta oso-oso artista gitarra jotzen, ez? bueno, egin daitezkeela gauzak… edo musika egin daitekeela ere, ba, bueno, pues hiru akordekin eta buila pixka bat iten, ez?
Ainara Ortega: Demagun ez detela ikusi bateriajole emakumezkoik. Baina nik badakit bateria jo dezakedala. Hartu ta jo! “Jun ta jo” esaten zana. Ta apuntatu. Ta ibili. Ta ondo pasa. Ta elkartu.
Iratxe Retolaza: Espazio publikoa hartzen duen edozein emakumeren kasuan, bere jarduna epaitzen da bere jardunagatik eta gero bere gorputz-jarreragatik: dela jazkera, dela egoteko modua, dela loditasuna... dela... bai? berdin du.
Maixa Lizarribar: Ondo jo behar dezu, ondo kantatu behar dezu, guapa etorri behar dezu... e… potola ez dezu egon behar. Osea, hori dena. Hori dena, ez?
Iratxe Retolaza: Edo moja zara edo puta zara. Esan nahi dut, ez dago… ez? Edo lodiegi zaude edo argalegi zaude. Esan nahi dut… Bai? Edo gehiegi margotu da edo ez da margotu. Esan nahi dut… Ez? Hor berdin du zer egiten dezun, inoiz ez da... ez dezu ondo egingo.
Maixa Lizarribar: Eta gaur egun ere bai, e? Nik uste det badaola baita ere. Klaro, gauza da ba paso egiten dezun ala ez.
- Emakume musikariei buruzko beste bideo batzuk:
- Emakumeak oholtzara bideoa
- Emarock dokumentala
- Emakume trikitilariak historian
- Gaiarekin lotuta, bideo hauek ere ikus daitezke, beste alor batzuei buruzkoak (proposamen pedagogikoak ere badituzte):
- Gaztezuloren artikulu hau ere interesgarria da: `Emakumeak musika klasikoan´.
Utzi zure ekarpena
