Emakumea eta umorea

Ikasleengan bultzatzen diren jarrerak

• Bizitza umorez hartzeko gogoa
• Umorearen gaia genero-ikuspegitik lantzeko irrika
• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Sexu-diskriminazioarekin kritiko agertzea
• Genero-indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa azaltzea

Bideoa ikusi aurretik

Aurrezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu, bideoa umoreari buruzkoa dela aipatuta:

_{-Zuentzat zaila ala erraza da umorea egitea?}

_{-Esan ezagutzen dituzuen umoristen izenak (edo aktore umoretsuen izenak). Zerrenda bat osatuko dugu. Zenbat dira emakumeak?}

_{-Umoreak ba al du generorik? Ba al dago umore maskulinorik eta umore femeninorik? Arrazoitu.}

_{-Neskak ala mutilak, nortzuk dira umoretsuagoak? Ba al dago bereizketarik?}

_{-Mutilek neskek baino grazia gehiago egiten dutela esan izan da, umorerako joera berezi bat dutela. Egia al da? Nondik dator uste hori?}

_{-Erraztasun berarekin erabiltzen al duzue umorea eremu pribatuan (senide eta lagunekin) eta eremu publikoan (talde handiagoan)? Lotsarik sentitzen al duzue zuei begira daudenean?}

_{-Umore mamitsua eta umore erraza daude. Eman bien adibideak. Berdin baloratuta al daude?}

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurrezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
2. Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu. Ezagutzen ez dituzten kontzeptuak edo erreferentziak apuntatu.

Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ziurtatu ulertu dutela. Argitu zalantzak.
2. Partekatu bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak:

   _{-Ezagutzen al zenituzten bideoan agertu diren pertsonak? Nondik?}

   _{-Bea Egizabalek dio umoreak sufrimendua arintzeko balio duela. Ados al zaudete?}

   _{-Egia al da neskek grazia egiteko joera gutxiago dutela eta mutilek gehiago? Identifikatuta sentitzen al zarete horrekin?}

   _{-Hitz egiten al duzue gai eskatologikoei buruz?}

   _{-Desberdin neurtzen al da txiste lizuna emakumeak egiten baldin badu? Neskek "finagoak" izan behar al dute ala hori lehenaldiko kontua da?}

   _{-Emakumeak ezkutuan, plaza publikotik aparte, egon direla diote bideoan. Nola ikusten duzue zuek?}

   _{-"Tuntun samarra da", "amargatu bat da"... entzun al duzue halako esaldirik?}

   _{-Entzun al duzue aluaren edo klitoriaren gaineko txisterik? Hala bada, kontatu!}

3. Bideoan agertzen diren aktoreak eta bertsolariak nor diren aipatu daiteke; antzerki-mundukoak, Bea Egizabal eta Agurtzane Intxaurraga; bertso mundukoak: Gorka eta Miren Artetxe, Uxue Alberdi eta Estitxu Eizagirre.

   Miren Artetxe eta Eli Pagola bertsolariek idatzitako Ño komiki-liburua irakurri daiteke, eta ondoren komentatu.

4. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo talde bakoitzak proposamenetako bat egin dezake.

• “Besteen azalean". Puta, Ama Birjina eta sorgina omen dira emakumeen hiru estereotipo, pertsonaiak sortzeko orduan. Horrekin ariketa bat egin daiteke, talde txikietan banatuta. Bertsotan egitea eta umorea erabiltzen saiatzea proposatzen dugu.

Egoera: Gizon bat neska gaztearekin ligatzen saiatuko da

Egin beharrekoa: gizonaren eta neskaren arteko elkarrizketa asmatu, bina bertso. Talde bakoitzak guztira lau bertso asmatuko ditu. Hori bai, neskaren jarrera ez da beti bera izango: puta, Ama Birjina ala sorgina izan daiteke. Talde bakoitzak bat aukeratuko du (talde asko baldin badira, pertsonaia errepikatu egin daiteke: adibidez, hiru puta, hiru Ama Birjina eta hiru sorgin).

• Ama Birjina: sexua tabua da berarentzat
• Puta: sexua jolasa da berarentzat
• Sorgina: espero denaren kontrakoa egiten du

Bertsoen neurria eta doinua guztien artean erabaki dezakete. Adibidez, zortziko txikia. 20-30 minutu izango dituzte bertsoak prestatzeko. Ondoren, ikaskideen aurrean kantatuko dituzte bertsoak.

Bertso guztiak entzun ostean, ikasleak bertsoetan agertu den edukiari buruzko hausnarketa egitera gonbidatu ditzakegu, genero-ikuspegitik:

_{-Errepikatu al da klixerik edo estereotiporik?}

_{-Ikusten al duzue zantzu sexistarik edo matxistarik sortu dituzuen bertsoetan?}

_{-Zein da emakumeari buruz agertu den irudia?}

_{-Ateratzen al duzue ondorioren bat?}

• “Historia egiten”. Komedian ondo moldatzen diren Euskal Herriko emakumezko aktore batzuen lanak ezagutuko ditugu. Horretarako, binaka edo talde txikietan egin dezakete lana.

Lehenbizi, zerrenda bat osatuko dugu denon artean eta, ondoren, taldetxo bakoitzak izen bat aukeratu beharko du (guztiek desberdina), pertsona horren inguruan ikertzeko (ez da aski Wikipedian jartzen duenarekin). Hona hemen zerrenda osatzeko izen batzuk (baina badira umoregintzan trebeak diren gehiago ere):

Helburua ahozko aurkezpen txiki bat egitea izango da. Hauek izan daitezke aurkezpeneko puntuak:

• "Jolasten". Txiste maratoia egingo dugu, 3-4 laguneko taldeetan banatuta. Taldeak mistoak izango dira. Talde guztiek 30 minutu izango dituzte txisteak prestatzeko eta, ondoren, kontatu egingo dituzte. Ikasle bakoitzak bina txiste kontatuko ditu. Kontuz txiste iraingarri, matxista, xenofobo eta arrazistekin: ez dira ontzat emango.

Bi saio egingo ditugu. Saio bakoitzean gelaren erdia publikoa izango da, eta baita epaimahaia ere: txiste kontalari onenak sarituko ditu (horretarako, kontuan izango dutena: txistea ona den ala ez eta graziarekin kontatu den ala ez). Talde bakoitzaren txisteen ostean, 1etik 10erako puntuak emango dituzte publikoko kideek (beste taldeetako bakoitzetik ordezkari batek, taldean erabakita). Hala, puntu gehien lortzen dituena izango da talde irabazlea saio bakoitzean. Saria barreak eta txaloak izango dira.

Jolasaren ondoren, nola sentitu diren galdetuko diegu ikasleei: eroso ala deseroso, lotsatuta ala lasai, erridikulu sentsazioa izan duten ala ez, ea protagonismoa izatearena nola daramaten... Kontuan izango dugu bideoan esaten dutena ere: neskei gehiago kostatzen zaiela publikoan hitz egitea. Hala al da?

5. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko emanaldian edo antzezlanean lasai sentitu den eta nahi zuena egiteko gai izan den.
• Ea pozik dagoen emaitzarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk, ikasgaiko konpetentzia espezifikoekin lotutakoak:

1. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den norberaren kontzeptu egoki bat eraikitzeko, gainerakoekin eta naturarekin lotuta, modu seguru eta kritikoan, identitateari buruzko ezaugarriekin lotutako informazio analogikoa eta digitala eta adierazpen artistikoak antolatuz eta sortuz.
• Ea gai den bere autoestimua eta autonomia garatzeko, besteekin harmonian, emozioak adieraziz eta identifikatuta eta desirak eta helburuak argituz.
• Ea gai den identitatea garatzearekin lotutako oinarrizko kontzeptuen inguruan gogoeta egiteko (emozioak eta sentimenduak, autoestimua, adiskidetasuna, maitasuna, familia, kultura...), banakako eta taldeko ikerketa-dinamiken bidez.

2. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea posizio moral autonomoa sortzen duen, deliberazio arrazionalaren bidez eta beste batzuekiko errespetuzko elkarrizketaren bidez, zenbait balio eta bizimoduren inguruan.
• Ea bizikidetza baketsua, errespetuzkoa, demokratikoa eta bidezkoa sustatzen duen, baita gatazkak konpontzeko konpromisoa ere, halakorik dagoenean, gizakiaren izaera sozial eta politikoari buruzko ikerketatik abiatuta.
• Ea genero-berdintasuna, indarkeriaren gaitzespena eta gutxiengoekiko eta identitate desberdinekiko errespetua bezalako balioekin konpromiso aktiboa hartzen duen, balio horiekin lotutako arazo tokiko eta globalei buruzko argudio-elkarrizketatik abiatuta.

4. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea galderaren izaera kontzeptu gisa ulertzen duen, zalantzan jartzeak giza jardueran duen garrantzia baliaraziz eta ingurune hurbilean esparru etiko-zibikoko galderak identifikatzeko eta lantzeko gaitasuna garatuz.
• Ea elkarrizketa kooperatiboaren bidez besteekin interakzioan jarduten den, jokabide gizalegezko eta demokratikoak eta balio komunek, errespetuak eta enpatiak bideratutakoak modu arrazoitu eta autonomoan hartuz.
• Ea pentsamendu konplexua oinarritzen duten pentsamendu-trebetasun nagusiak garatzen dituen: pertzepzio-trebetasunak (entzutea, behatzea...), ikerketa-trebetasunak (hipotesiak formulatzea, aukerak hautatzea...), kontzeptualizazio trebetasunak (definitzea, alderatzea...), arrazoitze-trebetasunak (arrazoiak ematea, zatiak eta osotasuna erlazionatzea...) eta itzulpen-trebetasunak (interpretatzea, inprobisatzea...) dinamika gidatu indibidual eta kolektiboen bidez.

5. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea norberaren eta besteen emozioak eta zaintza modu orekatuan kudeatzeko jarrera garatu duen, norberaren emozioak identifikatuz, aztertuz eta modu asertiboan adieraziz eta besteenak antzemanez eta baloratuz, sormen- eta hausnarketa jardueren inguruan.
• Ea adiskidetasunean, maitasunean eta besteen eta ingurunearen zainketan oinarritutako jarrera hartzen duen, beste pertsona batzuekiko eta ingurunearekiko interakzio zibiko eta etikoaren esperientzia afektibotik eta horren inguruko gogoetatik abiatuta.