II. Errepublikaren hezkuntza erreforma

Ikasleengan bultzatzen diren jarrerak

• Hezkuntza mota ezberdinak ezagutzeko gogoa
• Bersintasunean oinarritutako hezkuntza-sistema orekatu baten garrantziaz jabetzea
• Gizaki oro berdintasunez eta errespetuz tratatzea
• Ideologia-askatasunaren garrantzia ezagutzea
• Hezkuntzaren deszentralizazioa ezagutzea
• Gertakarien eta haien ondorioen jakintza
• Gure historia ezagutzeko interesa piztea
• Hausnarketa pertsonala eta kritikoa garatzea
• Informazio-iturriak bilatzen eta aukeratzen jakitea

Bideoa ikusi aurretik

1. Gaiaren aurkezpena egin: II. Errepublikaren aldarrikapenaren ondorioz, gobernuak hezkuntzan egin zituen erreformak eta hauen ondorioak. Ikasleen aurrezagutzak aktibatu, gisa honetako galderak eginez talde handian:

_{- Haurrak eskolara joaten al ziren XX. mende hasieran?}

_{- Egongo al zen desberdintasunik hirietako eta landa-eremuetako eskolen artean?}

_{- Zer da eskola laiko bat? Nolakoa da zuen eskola?}

_{- Ba al dakizue nor diren Jesuitak?}

_{- Zer emozio edo pentsamendu sortzen dizkizue erlijioaren eta hezkuntzaren arteko harremanaz hitz egiteak?}

_{- Zer uste duzue gertatzen dela hezkuntzaren monopolio handi bat Elizak duenean?}

_{- Sinestunak izanda, nola sentituko zinatekete zuen eskolatik ordura artean zintzilik ikusitako gurutzea kentzeko agindua helduz gero?}

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurrezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu, ea aurrez hitz egindakoarekin bat datozen.
2. Atentzioa eman dieten pasarteak gogoan hartu.
3. Ezagutzen ez dituzten hitzak, izenak edo erreferentziak apuntatu ditzatela. (Adib.: “laikoa”, “analfabetoa”, “alfabetizazioa”, “Irakaskuntza Askea”, “koedukazioa”, “pedagogia humanista”...).

 Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ziurtatu ulertu dutela Argitu zalantzak. 
2. Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu, talde(t)an:

_{- Bideoan entzundakoen artean, zerk harritu zaituzte gehien? Zergatik?}

_{- Nola baloratzen duzue II. Errepublikaren gizartearen alfabetizazio-ekintza handia?}

_{- Ba al du zerikusirik gaur egungo hezkuntza-sistemarekin bideoan kontatzen denak?}

_{- Zein da zuen ustez hezkuntza laikoaren eta erlijio-irakaskuntzaren arteko oreka egokia?}

_{- Gaur egun ba al dago gatazkarik hezkuntza-sistema laikoaren eta eta erlijiosoaren artean? Adibidez, gobernuaren diru-laguntzak lortzeko orduan?}

3. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek horietako bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo proposamen bat baino gehiago ere egin ditzakete.

• “Bestearen azalean". Ikasleek, pertsona analfabeto baten azalean jarrita, idazlan bat egingo dute, euren pentsamenduak agertzeko. Horretarako, lehenengo, ideia batzuk jasotzeko, Ahotsak.eus webgunean analfabetismoari buruz dauden pasarteak bilatu, entzun eta analizatuko dituzte. Hona hemen adibide batzuk:

   

  • Inocencia Markotegi Razkin, Etxarri-Aranatz
  • Angel Nabea Arriola, Gernika-Lumo
  • Valentina Ugalde Ugalde, Hernani

   

Analfabetoak izateagatik aurkitzen dituzten oztopoekin osa dezakete idazlana ikasleek, euren gogoetak jasoz, eguneroko bat balitz bezala. Era honetako egoerak jaso ditzakete, adibidez: abokatu batengana joan eta sinatzen jakin ez, medikuaren oharrak irakurri ezin, seme-alabei eskolako lanetan ezin lagundu, irakurtzen ez jakiteagatik negozio bateko iruzurrean jausi…

Amaitzeko, irakasleak proposatutako galdera batzuen bidez, hausnarketa egingo dute guztien artean.

• “Zineforuma”. Jose Luis Cordak 1999an gidatu zuen “La lengua de las mariposas” filma ikusiko dute ikasleek gelan, eta hari buruzko hausnarketak egingo dituzte, bai filma ikusten duten bitartean eta baita amaieran ere. Irakasleak aurrelan bat egin beharko du, filmeko hausnarketa-puntuak identifikatzeko. Sarean hainbat webgune aurkitu daitezke honen inguruan. 

Istorioak hiru gai nagusi jorratzen ditu: politika, eskola eta Eliza. Bi zatitan banatzen da: lehenengoan, protagonistak bere beldurrak gainditzen ditu eta maisuaren eskutik hazten hasiko da; eta bigarrenean, gerraren hasieraren ondorioz herrian hainbat pertsonek jasandako errepresioak, herritarrengan beldurra plazaratuko du.

Filma ikusi ondoren, irakasleak galdera batzuk proposatuko ditu, eta denen artean komentatuko dituzte, hausnarketa kritiko bat sortzeko. Gai berriren batek interesa pizten badie, momentuan informazioa bilatzeko eta amankomunean jartzeko eskatuko zaie.

Hona hemen hausnarketarako hainbat galdera posible. Erantzunak eta kontzeptuak arbelean idatzi daitezke.

Lotu gezien bidez pertsonaiak filmean dituzten balio eta sentimenduekin:

• “Historia egiten”. Ikasleek, taldeka lan eginez, Irakaskuntza Erakunde Askeari (IEA) buruzko alderdi esanguratsuenak aztertuko dituzte, ikuspegi kritiko eta kooperatibo batetik

Hasierako saioan, irakasleak Irakaskuntza Erakunde Askearen aurkezpen bat egingo du, testuingurua azalduz (XIX. mendearen amaiera, hezkuntza sistema, etab.). 

     Talde bakoitzak IEAri buruzko alderdi hauetako bat sakonduko du:

Ikasleek testuak, artikuluak eta bideoak erabiliko dituzte informazioa bilatzeko. Talde bakoitzak bere ikerketa poster batean aurkeztuko du eta 5-7 minutuko aurkezpena egingo du beste ikasleen aurrean.

• “Gaur egunera begira”. Ariketa honen helburua ikasleek II. Errepublikak sortutako misio pedagogikoen proiektua ezagutzea izango da, gaur egunerako antzeko proiektu bat sortzeko asmoz. Abiapuntu bezala, TVEk 2007an sortutako “Misiones Pedagógicas de la Segunda República” dokumentala ikusiko dute klasean denek batera.

Ikasleak 6-8 taldetan banatuko dira eta dokumentalean agertzen den esaldi edo argazki historiko bat aukeratuko dute. Aukeran, irakasleak ere prestatu ditzake 6-8 esaldi. Adibidez:

• "Kultura herrietara eramatea ez zen zor bat, opari bat baizik".
• "Ez zekiten irakurtzen baina antzerkia ulertzen zuten"
• "Ezin genuen espero haiek eskolara joaterik: gu joan behar ginen haien bila".

Esaldi hoien esanahia eta testuingurua aztertuko dute ondoren ikasleek: zer esan nahi du esaldiak? Zein egoera deskribatzen du?

Aukeratu duten esaldi edo argazkian oinarruta, gaur egunerako Misio Pedagogiko bat diseinatuko dute, honako hauek definituz:

Lana aurkezteko modua talde bakoitzak aukeratuko du (poster bat, power pointa edo infografia digitala, adibidez) eta arte eta literaturako baliabide batzuk ere prestatuko dituzte (gaiarekin lotutako liburu edo ikus-entzunezko proposamenen zerrenda txiki bat).

 Proiektuak gelan aurkeztuko dira, aukeratutako esaldia ere azalduz eta gaurkotasuna nabarmenduz.

4. Ekoizpena partekatzea. Antzezlanak eta ahozko zein idatzizko aurkezpena egingo dute ikasleek.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak interesa piztu dion.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikaziorako gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera izan duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
• Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea balioesten duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen. 

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk, ikasgaiko konpetentzia espezifikoekin lotutakoak:

1. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den egungo eta iraganeko prozesu eta gertaera historiko, geografiko eta sozialei buruzko informazioa bilatzen, aukeratzen, antolatzen eta komunikatzen, hainbat euskarritan, eta zereginaren helburuak kontuan hartuz.
• Ea gai den Aro Garaikideari lotutako gai geografiko-historikoei buruz modu kritikoan argudiatzen, banaka zein taldeka, iturri fidagarriak kontrastatuz eta terminologia egokia erabiliz.

2. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den jarduera ekonomikoek eta mugimendu demografikoek lurraldean eta paisaian duten eragina ezagutzen, mundu mailan, natura, landa eta hiri-ingurunea kontserbatzen, hobetzen laguntzen duten portaerak eta ekintzak identifikatuz.
• Ea gai den jarduera ekonomikoek eta mugimendu demografikoek gizarteeetan duten eragina aztertzen eta baliabideak modu egokian eskuratzen laguntzen duten portaerak eta ekintzak identifikatzen, gaur egungo erronka demografikoak kontuan hartuta.

3. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den, Aro Garaikideko antolaketa politikoaren eredu nagusiak mundu--mailan, estatu-mailan eta tokikoan adierazten eta azaltzen; eskubide eta askatasun indibidual eta kolektiboak ezartzen lagundu zuten sistemei arreta berezia eskainiz, eta eskubide eta askatasun horiek erabiltzeko garaian atzerakadak izan zituzten aldiei edo egoerei kontrajarriz.
• Ea gai den Aro Garaikidean kontzientzia solidarioa sortu, herritarren parte-hartzea eta gizarte-kohesioa sustatu eta desparekotasuna ezabatzeko lan egin zuten mugimenduak identifikatzen.

4. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den Historia Garaikidearen eta egungo antolaketa politiko eta ekonomikoaren ezagutza esanahitsua bereganatzen eta eraikitzen, dedukzio-prozesuen eta proiektu edo erronken bidezko lanaren bitartez, landutako gaiak ulertzen direla islatzen duten produktuak prestatuz.
• Ea gai de Aro Garaikideko aldaketa historiko esanguratsuen prozesuak aztertzen, baita gizarteek aurre egindako erronka nagusiak ere, kausak eta ondorioak identifikatuz, jakintzagaiaren berezko termino eta kontzeptu teknikoak erabiliz eta gertaerak sekuentzia kronologikoen bidez erlazionatuz.

5. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den Aro Garaikidean zehar emandako portaera demografikoak, horien eboluzioa, izan dituzten aldaketak eta haien zikloak ezagutzen eta interpretatzen, kontzeptu tekniko zehatzak erabiliz eta gaur egun munduan ditugun arazo eta erronka nagusiekin lotuz.
• Ea gai de Aro Garaikidean ezagutzen diren bizi-etapen eta bizimoduen ezaugarriak identifikatzen, eta gaur egungoekin konparatuz, bien arteko antzekotasunak eta ezberdintasunak bereizten, horien ezagutzak eskaintzen duen aberastasuna baloratuz eta gure inguruan eta ingurune hartan osasungarria eta jasangarria denaren arteko distantzia hautemanez.

6. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den ekonomiaren garapenaren ideiaren eta horrek gizartean, lurraldean eta ingurumenean izan dituen ondorioen esanahi historikoaren ezagutza aplikatzen, nazioartean, estatuan eta tokian, agiri ekonomikoen bidez, hazkunde eta atzeraldi erritmoak eta zikloak daudela ulertuz, eta planetaren jasangarritasuna bermatuko duten portaera ekosozialak hartzeko beharra kontuan hartuz.
• Ea gai den Aro Garaikideko sistema ekonomikoak eta haien garapen-prozesuak aztertzen eta azaltzen, eta elkarren artean alderatzen, haien arteko erlazioak eta baita nazioartean sortu eta sortzen dituzten gatazkak identifikatuz; eta gizarte-eskubideen garrantziarekin eta oinarrizko baliabideetarako eskubide unibertsalaren beharrarekin lotuz.

7. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den Historia Garaikidean zehar garatu diren kultura- eta politika-prozesuak gaur egunera arte eraiki diren talde-identitateekin lotzen, norberaren eta besteen identitatea osatzen joan diren ezaugarriak ezagutuz eta errespetatuz, eta bakoitzaren esanahi askotarikoak eta kultura unibertsalari egindako ekarpenak aztertuz.
• Ea gai den Aro Garaikideko ekarpenak identifikatzen eta azaltzen, ondare historiko, instituzional, artistiko eta kulturala munduko herritarren ondare komun gisa aintzat hartuz eta balioetsiz, eta tokiko, autonomiako, nazioko, Europako eta mundu osoko talde identitateen oinarritzat onartuz.