Markesaren alaba

"Markesaren alaba" bertso-sorta antzinako da, ahoz aho iritsi da guregana. Kurtzebarri ikastetxeko haurrek guztien artean ikasi dituzte bertsoak.

Mailak: LH

Proiektuak: Aretxabaletako Udalak babestuta, Jira bueltan: 50 kanta eta jolas

Gaiak: Abestiak

5 puntu 5 izarreko maximotik
Iritzi 1 guztira

Aretxabaletako Kurtzebarri ikastetxeko LHko 3. eta 4. mailako ikasleek antzerki moduko bat egin zuten, “Markesaren alaba” kanta osatzen duten bertsoak kantatuz.

 

Nola landu?

-"Markesaren alaba" kantari buruz galdetu. Ea norbaitek ezagutzen duen.

-“Markesaren alaba” kanta entzun. 

-Ondoren, guztien artean eztabaidatu, kanta tradizional horrek zer kontatzen duen. Ahoz aho transmititu den kanta da. Benetan gertatu ote zen? Sinesgarria da?

-Bertso-antzerkia antolatu. Nahi izanez gero, erdi mozorrotuta egin daiteke. Taldetxoak sortu, lanak banatu (ikasleek erabaki dezatela nola; guztien artean bertso-antzerki bat, bi taldetan banatu eta bakoitzak bat prestatu…). Pertsonaiak:

Narratzailea(k)

Juanita (Markesaren alaba)

Antonio (marinela)

Juanitaren ama

 

“Markesaren alaba” kantak 21 bertso ditu, baina 16 bertso proposatzen ditugu guk (gure ustez bizienak eta politenak direlako). 

1 Narratzailea
Markes baten alaba 
interesatua
marinero bategaz
enamoratua,
deskubritu gaberik
beran sekretua,
amoriua zeban
barrena sartua.

2 Narratzailea + Markesaren alaba (Juanita)
Egun senaile bat zan
goguan hartzeko,
esan ziola horrek
etxera joateko,
-desio dedan hitzak
manifestatzeko:
Ai Antonio zuregaz
nago izateko.

3 Marinela (Antonio)
-Zela esaten didazu 
Juanita hitz hori,
tentatzen ai zerala
traza badirudi,
ez zait zure gradurik
tokatutzen neri,
ez ixozu egin burlarik
marineruari.

4 Markesaren alaba (Juanita)
-Eruki dezakezu
ongi sinistua
aspaldian nauala
ni zuri gustaua,
ez zaitut nik utziko 
desanparatua,
hala egiten dezu
gaur juramentua.

5 Narratzailea
Konformatu ziraden
alkarren artian
ezkonduko zirala
hurrengo urtian,
eskolak ikesteko
bien bitartian
beraren herritikan
guztiz apartian.

6 Narratzailea
Hola disponiturik
jarri ziran biak
kartaz entenditzeko
alkarren berriak,
formalidadiakin
jartzeko egiak
baiña lo ez ziran egon 
ama horren begiak.

7 Narratzailea
Ezin egon zan ama
hitz hori sufritzen
berihala hasia zan
kartak detenitzen,
intenzio haundiaz
ezkontza galdutzen,
Juanitak holakorik
ez zeban pentsatzen.

 

8 Markesaren alaba (Juanita)

-Alferrik izango dira

haserre gurean
ez naute mudatuko

eternidadean.
Esposatu nahi nuke

kariño onean
Antonio Maria

etortzen denean.

9 Markesa/markesaren emaztea (Juanitaren ama)
-Utzi alde batera

horrelako lanak
ez ditut nik ikusten

zu bezala damak.
Nahi badituzu hartu

onra eta famak
giatuko zaituzte

aitak eta amak.

 

10 Markesaren alaba (Juanita)

-Ama ez niri esan

horrelakorikan
ez dut nik besteengana

amodiorikan.
Ezin alegre leike

nere barrenikan

komenientzia ona

izanagatikan.


11. Narratzailea

Amaren malizia! 
korreora juan da
Antonio hil zala 
egin zuen karta;
Juanitaren tristura, 
maitia izanda,
engaiñatu du beste 
gezur bat esanda.

12. Narratzailea + Juanitaren ama

Amak esaten dio 
-Juanita neria
galdu da diotenez 
Antonio Maria
Nik bilatuko dizut 
beste bat hobia
maiorazko, interes 
askoren jabia.

13. Narratzailea

Denpora kunpliturik 
galaia abian
zer pasatu ote zan 
haren memorian
kartarik hartu gabe 
joan dan aspaldian
inozente sartu zan 
jaio zan herrian.

14. Narratzailea + marinela (Antonio)

Hau da lehendabiziko 
esan zenduena:
-Zer da musikarekin 
onratzen dutena?
-Markesaren alaba 
kalian barrena
esposariua zala 
hark bihar zuena.

15. Narratzailea

Desmaiaturikan egin 
zuan ordubete
gero nobia eske 
hitz bi egin arte
inguratu zitzaion 
makina bat jente
bigarren ordureko 
hil da derrepente.

16. Narratzailea

Gaba pasatu eta 
hurrengo goizian
entierrua zuen 
bigarren klasian.
Markesaren alaba 
guzien atzian;
Zer pena izango zan 
haren bihotzian?

“Markesaren alaba” kanta herrikoa da, ahoz aho eta belaunaldiz belaunaldi transmititu dena. Kantak 21 bertso ditu, baina 16 bertso proposatzen ditugu guk, gure ustez bizienak eta politenak direlako. Lehenengo seirak Elgoibarren jasotakoak dira, Maria Ormaetxeari.

“Markesaren alaba”

Ahotsak proiektuan elkarrizketatutako lekuko askok esan digute gaztetan “Markesaren alaba” kantatzen zutela (Arrasate, Oñati, Aretxabaleta, Andoain, Donostia, Hondarribia, Urnieta, Errenteria, Munitibar…). Gehienek etxean ikasi zuten, askotan amak irakatsita. Besteak beste lanean zebiltzan bitartean kantatzen zuten: josten, arropa garbitzen, artoa aletzen…

Sarean aurki daitezkeen bideoan artean, Bergarako Urretxindorrak taldeak kantatzen duena dago. 

Utzi zure ekarpena

Gipuzkoako aldundia Kutxa Eusko Jaularitza