Txirikiletan

Jolas hau Aretxabaletako Kurtzebarri ikastetxean landu zuten, LHko 6. mailan.

Zer behar da?

Bi makila. Bat 20 zm ingurukoa, puntak zorroztuta dituena: txirikila. Bestea metro erdi ingurukoa:  galderoia  edo mazetia. Jokalari denentzat bi makila izatea aski da. Izan ere, aldiro pertsona bakarra izango da  txirikileroa  (txirikila jaurtiko duena). Txirikila puntaduna izatea nahi ez badugu, beste aukera bat lurrean egurtxo bat jartzea da, eta txirikila haren gainean (horrela egin dute Kurtzebarri ikastetxekoek). Espazio zabala behar da jolas honetan aritzeko, eta txirikila jaurti behar den lekuan inor ez egotea, minik ez hartzeko.

Nola jolastu?

Txirikila airean hartzen saiatzea (jolasteko modu tradizionala) arriskutsua gerta daiteke, alde biak zorroztuta izaten dituelako. Istripu arriskurik ez izateko, gure proposamena txirikila jaurti eta ondoren jaurtiketa neurtzea da. Horrenbestez, inor ez da txirikila erori daitekeen eremuan egongo.

1-Taldeak osatuko dira. Taldeak osatzeko, zotz egin daiteke. Taldeak egiteko beste modu batzuk, txirikila erabilita: Bi-hiru metrora marra bat marraztuko dugu klarionarekin (belarretan baldin bada, makila bat jarri daiteke lurrean). Bi lagunek txirikila jaurtiko dute, galderoiarekin jota. Txandak jaurtiko dute, eta txirikila marratik hurbilen uzten duenak bere taldekideak aukeratuko ditu, eta, gainera, beraiek hasiko dira jaurtitzaile moduan. Bi talde osatuko dira. 

2- Txirikila ahalik eta urrutien bidaltzea izango da jolasaren helburua; distantzia makila luzearekin neurtuko da (adib. 12 kalderon).

3-Talde bakoitzeko ordezkariek banan-banan txirikila jaurtiko dute (hiru aukera izango ditu bakoitzak) eta gero distantzia makilarekin neurtuko da.

Bi pauso ematen dira jaurtiketan: makila luzearekin (kalderoia edo mazetia) makila txikia (txirikila) jotzen da, puntan, eta, txirikila airean dagoenean, berriz jotzen zaio kalderoiarekin. Txirikila hegan ateratzen da. Jaurtitzera doan aldiro, jaurtitzaileak oihu egingo du: “Galderon!”. Hala, beste taldekoak adi jarriko dira (eta istripuak ere saihestuko dira). Beste aldekoek “Jo eta bertan egon!” erantzungo dute.

4-Puntu edo kalderon gehien lortzen dituen taldeak irabaziko du.


Jolasteko modu tradizionala:

1-Lurrean biribil bat marraztuko dugu: torria deituko diogu; hortik jaurti behar da txirikila. 

2-Lehenengo taldeko lehenengo jokalaria hasiko da: hiru aukera izango ditu txirikila airean botatzeko. Jaurtitzera doan aldiro, jaurtitzaileak oihu egingo du: “Galderon!”. Hala, beste taldekoak adi jarriko dira (eta istripuak ere saihestuko dira). Beste aldekoek “Jo eta bertan egon!” erantzungo dute.

3-Jokalariak ez badu txirikila botatzea lortu (bertan geratu bada), taldeko hurrengoaren txanda da. Txirikila jo eta airean bidali badu, berriz, beste taldekoek txirikila hori hartzen saiatu behar dute. Ezin dira jaurtitzailea dagoen tokitik oso gertu jarri. Airean hartuz gero (gonan, jertsearekin, eskuetan...) jaurtitzailea kanporatuta geratuko da. Lurrera erori ondoren hartuz gero, dauden tokitik mugitu gabe jaurti behar dute, eskuarekin, biribilerantz. Biribilera sartzen bada, talde aldaketa egongo da. Txirikila biribilera sar ez dadin, jaurtitzaileak biribila kalderoiarekin defenda dezake: makilarekin jo, eta txirikila aldendu.

4-Txirikila ez bada biribilean/torrian sartu, jaurtitzaileen taldeak puntu bat lortuko du, eta taldeko hurrengo jaurtitzailearen txanda izango da. Taldekide denek jaurti dutenean, talde aldaketa egingo da. Hori bai, txirikila torrian sartu bada, talde aldaketa une horretan bertan egingo da, eta puntua beste taldeak lortuko du.

5- Puntu gehien lortzen dituen taldeak irabaziko du (adibidez, 10 puntu).

Adina:

9 urtetik aurrera.

Partaide kopurua (gutxienez): 2