Zuberera

Proposamen honek ikasleengan jarrera hauek bultzatzea du helburu:

• Garai bateko pentsaera ezagutzeko interesa
• Adinekoen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Herri hizkerak ezagutu, erabili eta balioesteko gogoa
• Euskalkien aberastasunaz jabetu eta haien erabilera sustatzeko nahia

Bideoa ikusi aurretik

1-Gaiaren aurkezpena egingo du irakasleak. Aurre-ezagutzak aktibatuko ditugu. 

-Zer dakizue zubererari buruz? Ezagutzen eta ulertzen al duzue? Non entzu(te)n duzue?

-Zer iritzi duzue zubererari buruz? (Ezezaguna, ulertzeko zaila, polita/itsusia…)?

-Ba al dakizue zein den zubereraren egoera? (Nork hitz egiten duen, asko hitz egiten den ala gutxi…)

Bideoa ikusi bitartean

1-Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak konparatu, ea aurrez hitz egindakoarekin bat datozen.

2-Ikasleen arreta erakarri duten pasarteak gogoan hartu.

3-Zuberera ziurrenik ez zaienez gertukoa egingo, nahikoa izango da ideia nagusiak ulertzea: zeri buruz ari diren hizketan. Hala ere, ulertu ez dituzten hitzak apunta ditzakete, belarrira jotzen dietenak. Adibidez, “prefosta” (jakina, noski).

Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazio guztiaz jabetzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1-Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.

2-Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu, denok elkarrekin. Hona hemen horretarako balio dezaketen galdera batzuk:

-Formari erreparatuko diogu lehenengo. Ahoskerari dagokionez, antzeman al duzue alderik beste euskalkiekin? (ü bokalaren erabilera, h aspiratzea…)

-Izan al duzue ulertzeko arazorik? Zein testigantza da errazena ulertzeko? Zergatik?

-Edukiari dagokionez: Iparraldean euskararen egoera zein izan zen eta orain zein den azaltzen dute bideoan. Eskolan zigortu egiten zituzten, euskaraz egiten zutenean. Euskarak Iparraldean ez du ofizialtasunik orain ere, eta eskola gehienetan frantsesa da nagusi. Gaztetxo askok eskolara joandakoan galtzen dute euskara. Ezaguna egiten zaizue kontatzen dutena? Alderik ikusten al duzue Hegoaldeko egoerarekin? Eta antzekotasunik? 

3-Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen gara daitezke. Hiru adibide:

• “Hitzen arrastoan”. Zubereraren ezaugarriei sakonago erreparatuko diegu orain. Testua banatuko diegu ikasleei (ikus “Testua” atalean), eta zubereraren ezaugarriak zein diren aztertuko dute. Talde txikietan egingo dute lana, eta ondoren partekatu, ahoz; talde bakoitzak idazkaria eta bozeramailea izendatuko ditu. Zubereraren ezaugarrietako batzuk zein diren ikus dezakegu lehenengo (inprimatuta ematea da aukera bat), lana errazteko: zuberera. Ondoren, taula hau ere baliagarria gerta dakieke:

• “Testigantza bila”. Ahotsak.eus webgunean testigantza dezente dauzkagu zubereraz. Ikasleek testigantza bana bilatu beharko dute webgunean (banaka edo 2-3 laguneko taldeetan). Minutu bat aztertu, eta euskalkiaren ezaugarriak identifikatuko dituzte (aurreko taula erabil dezakete). Lana burututakoan, ikaskideei egindako lanaren berri emango diete, ahoz. Lehenengo, bideo pasarte hori zergatik aukeratu duten azalduko dute, gero bideoa ipini, ikasgelan entzun, eta identifikatu dituzten ezaugarriak zein diren esango dute.

• “Eman iritzia”. Zuberera da euskara batutik gehien desberdintzen den euskalkia. Iparraldean hitz egiten den beste euskalkia, nafar-lapurtera (Lapurdin eta Behe Nafarroan hitz egiten dena), zubereraren antzekoa ala desberdina da? Nafar-lapurteraren eta zubereraren arteko aldeez jabetzeko, bideo hauek ikusiko ditugu: 1. Euskalkiari eutsi ala moldatu (nafar-lapurteraz) eta 2. Parisko lehengusuekin frantsesez (zubereraz). Behar adina aldiz entzungo ditugu biak, ulermena ziurtatzeko (ideia orokorrak bederen). Ondoren, talde txikietan banatuta (2-3 ikasle), bi bideoak sakonago aztertuko dituzte:

4- Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpenak/azalpenak bideoz grabatzea interesgarria izan daiteke, irakasleak ez ezik ikasleek ere baloratu ahal izateko. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea komeni da. Horretarako, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak.

Ebaluazio-irizpideak:

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

-Ea gaiak bere interesa piztu duen.

-Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

-Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.

-Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.

-Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.

-Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

-Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.

-Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.

-Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

-Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.

-Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.



Irakasleak aintzat hartu ditzakeen ebaluazio-irizpideak:

-Ahozko aurkezpen errazetarako, ea informazio garrantzitsua bilatzen eta hautatzen duen, hainbat iturri erabiliz: analogikoak, ikus-entzunezkoak eta digitalak

- Ea informazioa forma logikoz antolatzen duen, hartzailearentzat ulergarria izan dadin

- Ea erabiltzen dituen bere diskurtsoan tonuarekin, keinuekin edota gorputzaren jarrerarekin lotutako alderdiak

- Ea behar besteko autonomia ageri duen zeregina planifikatzean eta egitean

- Ea erabiltzen dituen ikus-entzunezko baliabideak eta informazio- eta komunikazio-teknologiak, laguntza moduan, ahozko aurkezpenak egitean

- Ea modu naturalean esku hartzen duen, eta bere ikuspegia azaltzen duen

- Ea bere iritzia arrazoituz azaltzen duen

- Ea bereizten dituen informazioa eta iritzia

- Ea gezurtatzen dituen besteen argudioak

- Ea dauden ikuspuntuak alderatzen dituen eta berea berrikusten duen

- Ea zentzuzko ondorioak ateratzen dituen

- Ea erantzuten dien norberaren esku-hartzeari buruzko galderei

- Ea galdera eta azalpen egokiak ematen dituen gainerakoek esku hartzen dutenean

- Ea errespetatzen dituen gainerakoen esku-hartzeak eta txandak errespetatzen dituen

- Ea parte hartzen duen taldean egiten diren elkarrizketetan

- Ea gainerakoekin lankidetzan aritzen den, eta, talde-lanak egitean edo arazoak konpontzean, dagozkion erantzukizunak betetzen dituen

- Ea edonolako bazterketa adierazten duten estereotipoak ez dituen erabiltzen

- Ea euskararen erabilerari lehentasuna ematen dion hainbat komunikazio-eremutan

- Ea erabiltzen duen bere euskalkia, hala eskatzen duten komunikazio-egoeretan

- Ea landutako hizkuntza-baliabideak behar bezala erabiltzen dituen

- Ea erabiltzen dituen mezuak ulergarriago egiteko eta hartzaileak inplikatzeko estrategiak (adibideak ematea…)

- Ea formulazio egokia aukeratzen duen erregistro formalean eta lagunarteko erregistroan jarduteko; hau da, egoeraren eta bertan parte hartzen duen pertsonaren edo pertsonen arabera egokia dena

- Ea identifikatzen eta zuzentzen dituen hizkuntzaren hainbat alorretan egindako oinarrizko akatsak

- Ea akatsak ikaskuntza-prozesuaren partetzat ulertzen dituen eta horiek gainditzeko jarrera positiboa duen