Auzolanaren kultura

"Herritarren ahotsak: transmisioa ikasgelan" proiekturako prestatutako bideoa. Materiala nola erabili jakiteko, ikus gida didaktikoa.

Proposamen honek ikasleengan jarrera hauek bultzatzea du helburu:

-Gure arbasoen bizimodua ezagutzeko interesa

-Bizikidetzarako jarrera

-Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea

-Laguntasunik ezarekiko jarrera kritikoa

• Bideoa ikusi aurretik

1-Girotze-jolasa (lore-jolasa): Ikasleei paper zuri batean lore bat egiteko eskatuko zaie. Lore handi bat egingo dute eta petaloak gelakide kopuruaren araberakoak izango dira. Hau da, gelan 20 badira, 20 petaloko lorea egin beharko dute. Nork bere lorearen erdian bere izena jarri beharko du. Behin hori eginda, taldekide bakoitzak bere gelakidearen loreko petalo batean pertsona horrek gelari zer ekarpen on egiten dion idatzi beharko du (elkarlana eta talde-lanarekin lotura eginez). Azkenik, nork bere lorean norberaren alde on bat jarri beharko da. Amaieran, hausnarketarako tartea eskainiko da:

-Nola sentitu zarete zuen taldekideek idatzi dizuetena irakurritakoan?

-Zer da gehien gustatu zaizuena?

-Zer da gehien kostatu zaizuena? Zergatik uste duzue izan daitekeela?

2-Aurre-ezagutzak aktibatuko ditugu talde handian. Ba al dakizue zer den auzolana? (norbaitek baldin badaki, ez dezala esan erantzuna)

3-Jarraian, hiruzpalauko taldeetan jarriko dira ikasleak eta orri zuri bat banatuko zaie. Orduan, aurretik egindako galderaren erantzuna idatzi beharko dute orri zurian, baina ez edonola: orria haizemaile (abaniko) eran tolestu beharko dute, eta taldekide bakoitzak banan-banan auzolanari buruz zer dakien edo zer den uste duen jarri beharko du. Bakoitzak berea idatzi ostean, orria tolestu eta beste taldekide batek berdina egin beharko du (bestearena ikusi gabe), guztiek egin arte. Denek idazten dutenean orrian zerbait, orria albo batean utziko dute.

• Bideoa ikusi bitartean

 1-Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.

2-Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik, dituzten zalantzak argitu. (Adib. “Herri-bideak” eta “gari-jotzea” zer diren)

• Bideoa ikusi ondoren

1-Galdera batzuk egingo dira ikasleak hausnarketara bideratzeko, talde handian:

-Zuen herrian egiten al da auzolana? Eta lehen?

-Zergatik uste duzue gaur egun gutxiago egiten dela edo ez dela batere egiten? Ba al dago oraindik horren beharrik?

2-Bideoa ikusi aurretik idatzitakoari begirada bat emateko aukera eman. Hasieran idatzi duzuena eta orain idatziko zenuketena berdinak dira?  Zer da orain zuentzat auzolana?  Aukera eman orrian idatzi duten informazioa osatzeko, taldeetan. Behin informazioa osatu ostean, ikasleek taldeka zer idatzi duten partekatu beharko dute gainerako taldeekin. 

3- Jolas bat egin daiteke, auzolanari buruz ahalik eta informazio gehien jasotzeko, lauko taldetan. Talde bakoitzak bideoarekin lotutako bi galdera prestatu beharko ditu. Galderak bere alboko taldeari pasako dizkio, eta horrela etengabe talde guztien galderak erantzun arte. Talde bakoitzaren galderak erantzuteko bi minutu izango dituzte. Amaieran, bizpahiru minutu emango dira gelakideekin erantzunak osatzeko. Helburua ahalik eta informazio osatuena izatea da, guztien artean elkarlana eginez.

4-Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen gara daitezke, talde txikietan. Lau adibide (ikasleek aukeratu dezakete, eta baita ordezko beste ekoizpenen bat proposatu ere):

• “Testigantza bila”. www.ahotsak.eus webgunean arakatu, eta testigantza esanguratsu gehiago bilatzea. Bideo pasarte bat aukeratu, eta kontatzen duenaren laburpena egin, zure hitzetan jarrita. 

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Herriko zaharren egoitzara (zaharren egoitza ez badago, adineko pertsonak kontaktatzen saiatu) joan auzolanari buruzko galderak egitera bizpahiru laguneko taldetan. Helburua, herrian edo bailaran auzolana nola, noiz, zergatik… egiten zen,  nork egiten zuen… jakitea izango da. Horretarako aurrez galderak gelan prestatu beharko dituzte.  Gisa honetako galderak izan daitezke:

-Lehen egiten al zenuten auzolana?

-Baserrian ala kalean egiten zen auzolana?  Zergatik?

-Kontatuko al diguzu nola egiten zenuten auzolana?

Behin nahi adina informazio eskuratutakoan (ahal dela bideoan grabatu, bideokamerarekin edo sakelako telefonoarekin; posible da gero ahotsak.eus era eramatea ere), hurrengo urratsa gelan aurkezpen baten bidez informazioa partekatzea izango da.  

• “Gaur egunera begira”. Gaur egun “auzolan” hitza asko erabiltzen da, “elkarlan” hitzaren sinonimo gisa. Ikasleek gaur egungo auzolan-eredu edo ekimen bati buruzko informazioa bilatu beharko dute (adibidez, ibaia garbitzeko elkartzen den taldea). 

• “Historia egiten”. Auzolanari buruzko ikerketa txiki bat egitea. (Adibideak: auzolanari buruzko ikerketa honetako puntu esanguratsuenak laburbildu eta auzolanari buruzko antzinako argazkiak aurkitu…). Lortutako informazioa eta argazkiak kartoi mehe/panel batean jarri, gero ikaskideekin partekatzeko. 

5-Azken ekoizpenaren emaitzak partekatzea, gelan aurkezpen txiki bat eginez. Gomendagarria da aurkezpenak grabatzea. Alde batetik, era horretan hurrengorako zer hobetu daitekeen azaldu daitekeelako eta, bestetik, hurrengo batetan ahozko ekoizpen bat egiten denean batetik besterako aldea ikusteko. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea komeni da, eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea (irizpideak proposatzeko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak). 

• Ebaluazio-irizpideak:

Ebaluazioa grabazioak ikusi ondoren egin daiteke.

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek beraiek autoebaluaketa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

-Ea gaiak interesa piztu dion.

-Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

-Ea bideoa eta adinekoen testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.

-Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.

-Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.

-Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikaziorako gaitasunei buruz

-Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera izan duen ala zailtasunak izan dituen.

-Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.

-Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

-Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.

-Ea balioesten duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan hartu ditzakeen irizpideetako batzuk:

- Ea adinekoen testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.

- Ea lehenaldia eta orainaldia lotzeko eta bere ikuspegia aberasteko gogoa eta gaitasuna izan dituen.

- Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko adinekoekin.

- Ea auzolana eta gaur egungo gizartearen inguruan ze lotura egiteko gai den.

- Ea gai den lotura egiteaz gain, hausnarketa egiteko lehengo bizimoduaren eta oraingoaren artean.

- Ea azaltzen duen elementu kulturalak identifikatzeko gai den

- Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.

- Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.

- Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.

-Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.

-Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.