GKEak Euskal Herrian

Ikasleengan bultzatzen diren jarrerak

• Bertako zein kanpoko GKEen lana ezagutzeko interesa
• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Bizikidetzarako jarrera
• Itxurarengatik, diru faltarengatik, ideologiarengatik edo beste arrazoi batzuengatik gertatzen diren diskriminazioak salatzea
• Laguntasunik ezarekiko jarrera kritikoa

Bideoa ikusi aurretik

1. Gaiaren aurkezpena egin: Gobernuz Kanpoko Erakundeen lana. Ikasleen aurrezagutzak aktibatu, gisa honetako galderak eginez talde handian:

   _{-Zer esan nahi dute GKE siglek?}

   _{-Zer egiten dute Gobernuz Kanpoko Erakundeek? Zer motatako GKEak daude?}

   _{-Ezagutzen dituzuen GKEen zerrenda egin, guztion artean. Herrian ba al dago GKErik?}

   _{-Ezagutzen al duzue GKEren batean dabilen edo GKEren bati laguntzen dion norbait? Zer egiten du?}

   _{-Euskaldunok solidario ospea dugu. Beharra duten herrialdeekiko erakusten dugun elkartasuna aipatzen da beti: dirua emateko garaian ez ezik, baita Saharako eta Txernobyleko umeak etxean hartzeko orduan ere. Nola ikusten duzue zuek?}

2. Bideoan agertzen diren bi pertsonei buruzko azalpen laburra eman daiteke. Beñat Arzadun errenteriarrak Mundukiden egiten du lan, liberatu moduan; urte asko igaro ditu Mozambiken, bertako nekazariei laguntzen. Leire Etxeberria oñatiarrak bi GKEtan kolaboratzen du bere denbora librean: Hotz Oñati eta AMS; bideoan errefuxiatuei laguntzeko sortu zen Hotz Oñati elkarteari buruz hitz egiten du.

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurrezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu, ea aurrez hitz egindakoarekin bat datozen.
2. Atentzioa eman dieten pasarteak gogoan hartu. Ezagutzen ez dituzten hitzak, izenak edo erreferentziak apuntatu ditzatela.

 Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ziurtatu ulertu dutela. Argitu zalantzak.
2. Partekatu bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak:

_{-Bideoa ikusi ostean, argiago al duzue zer diren GKEak eta nolakoak izan daitezkeen?}

_{-Elizak bere gain hartu izan du aspalditik beharra zutenei laguntzea, bertan zein nazioartean. Nola ikusten duzue laguntza mota hori?}

_{-Mitch hurakana, Siriako gerra... aipatzen dira bideoan, GKEen sorrera bultzatu duten gertaeren artean. Ezagutzen al dituzue jendea laguntzera bultzatu duten gertaera gehiago (Ukrainako gerra, tsunamiak...)?}

_{-Mediterraneoan milaka pertsona hiltzen dira urtero, Europara iritsi nahian. Europan, baina, jarrera nagusia mugak ixtearen aldekoa da. Zer iruditzen zaizue?}

_{-Immigrazioa ez da kontu berria. 50eko hamarkadatik aurrera, asko izan dira Euskal Herrira bizimodu hobearen bila etorri direnak. Gela honetan zenbatek dituzue beste leku batzuetatik etorritako guraso edo aitona-amonak?}

_{-Euskaldunak ere migratzaileak izan gara. Ba al dakizue zergatik eta nora joaten ziren?}

_{-Zuek parte hartuko al zenukete GKE batean? Zer egiten? Zergatik?}

Ikasleak GKEen zerrenda bat egitera gonbidatu ditzakegu: Euskal Herriko GKE nagusiez gainera, baita herriko eta bailarako GKEak ere. Hala, laguntzeko zenbat aukera dauzkaten ikusiko dute.

Immigrazioaren gaiari buruz gehiago sakontzeko, bideo hauek ikustea gomendatzen dugu:

• Etorkinak eta integrazioa
• Bertakotzen: 50-60-70 hamarkadetako etorkinak
• Bertakotzen: azken urteotako etorkinak

3. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek horietako bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo proposamen bat baino gehiago ere egin ditzakete.

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Ikasleek elkarrizketak egitea da proposatzen dena: GKE erakundeetako boluntarioak eta langileak izango dira elkarrizketatuak.

2-3 laguneko taldetxoetan egin daiteke. Jarraitu daitezkeen pausoak:

Elkarrizketa bideoan grabatzea proposatzen dugu (ikus jarraibide orokorrak). Ondoren, hainbat lanketa egin daitezke grabazio horrekin:

1. Aurkezpen bat egin gelan, egindako lana erakusteko. Elkarrizketaren nondik norakoak azaldu, elkarrizketatuak kontatutako gauza interesgarri batzuk aipatu eta grabazioaren zatitxo bat erakutsi.

   Nor da elkarrizketatua? Izen-abizenak, nongoa den. Elkarrizketatuaren argazkia/fotograma erakutsi. Zer GKEtan kolaboratzen du? GKEaren izena. Zer egiten dute GKE horretan? Eman azalpenak, labur. Grabatutako bideo-pasarte bat erakutsi (gehienez 3 minutukoa), interesgarria iruditu zaizuna, eta azaldu zergatik aukeratu duzun.

2. Bideo-erreportaje labur bat prestatu grabatutako irudiekin (horretarako, editatzeko programaren bat erabiltzen erakutsi eta adibideak eman). Gelakideei erakutsi, azalpenak emanez. Sarean ere zabaldu daiteke.

Ondo legoke grabazioak Ahotsak.eus-era bideratzea, ahozko ondarearen artxibora (adibiderako, ikus Donostiako San Ignazio ikastetxeko ikasleen proiektua).

• "Gaur egunera begira" . Herriko eta bailarako GKEak ezagutzera bultzatuko ditugu ikasleak. Lehenengo, guztien artean egindako zerrenda osatu dezatela, eta ondoren taldetxo bakoitzak (2-3 ikasle) GKE bat aukeratu dezala. Egitekoa: GKE horri buruzko informazioa jaso, gero gelakideei azaltzeko. Aurkezpenean kontuan izan ditzaketen puntuak:

Bidezko merkataritza zer den ere jorratu dezakegu, eta ikasleak jadanik antolatzen den azoka solidario batean parte hartzera bultzatu (herrian bertan ez bada, bailaran antolatuko da). 

• “Bestearen azalean”. Ipuin/istorio laburrak idaztea proposatzen dugu, lehenengo pertsonan idatziak, gero ozen irakurtzeko. Ipuin horietako protagonistak haurrak edo gaztetxoak izango dira, eta bizimodu ona izateko arazoak izango dituzte. Haien azalean jarriko dira ikasleak. Bakarka egin beharreko ariketa izango litzateke.

Adibideak:

• _{Saharako haurra. Tindufeko basamortuan jaio da, bere herrialdea okupatuta dagoelako. Uda pasatzera etorri da Euskal Herrira, baina oporrak amaitzen ari dira.}
• _{Haur euskalduna. Familia behartsu batekoa. Gurasoak Elikagaien Bankura joaten dira, jatekoaren bila, eta lotsatu egiten da: ez du bere ikaskideek jakiterik nahi.}
• _{Gazte marokoarra. Pateran iritsi zen. Kalean egiten du lo. Atxilotu egin dute, denda batean janaria lapurtzeagatik.}
• _{Etiopiako haurra. Lehorteen ondorioz, herriko iturria agortu egin da. Egunero sei kilometro egin behar ditu ur bila joateko eta ezin du eskolara joan.}
• _{Ukrainako haurra. Gerra hasi zenetik bi osaba galdu ditu. Errefuxiatu kanpaleku batera doa orain amarekin. Ez dakite aita eta amona non dauden.}
• _{Gazte beltzarana. Euskal Herrian jaio zen, baina bere azalaren kolorearengatik jendeak pentsatzen du ez duela euskaraz jakingo. Dendetan arreta bereziz zaintzen dute, zerbait lapurtuko duen beldurrez edo.}

Idazlanak gehienez orrialde batekoak izango dira. Posible da ipuinak idazteko ohiko egitura erabiltzea (hasiera-korapiloa-amaiera), baina ez da ezinbestekoa. Egoeraren berri ematea ere posible da, amaiera zehatzik eman gabe.

Ozenki irakurri aurretik, komenigarria da entsegu batzuk egitea. Horretarako, Pako Eizagirreren azalpenak kontuan izan ditzakegu, aditua baita lan horretan (Aittu.eus webgunearen sortzailea da): Testua ezagutu eta barneratu (00:30-01:40). Tonoa eta erritmoa erabaki beharko dute ikasleek, probak eginez: zer tonotan irakurri (umorezkoa, serioa, lasaia…), pertsonaien ahotsak nolakoak izango diren (testuan pertsonaia bat baino gehiago agertzen baldin badira), non egin geldialdiak, zer hitz nabarmendu…

Istorioa/ipuina ozen irakurriko dute, ikaskideen aurrean. Ahotsak grabatu egin daitezke (bideoan ere graba daiteke. Adibiderako, ikus: Txirri, Mirri eta Txiribiton oporretan).

4. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena egingo dute ikasleek.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko emanaldian edo antzezlanean lasai sentitu den eta nahi zuena egiteko gai izan den.
• Ea pozik dagoen emaitzarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk, ikasgaiko konpetentzia espezifikoekin lotutakoak:

1. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea gai den norberaren kontzeptu egoki bat eraikitzeko, gainerakoekin eta naturarekin lotuta, modu seguru eta kritikoan, identitateari buruzko ezaugarriekin lotutako informazio analogikoa eta digitala eta adierazpen artistikoak antolatuz eta sortuz.
• Ea gai den bere autoestimua eta autonomia garatzeko, besteekin harmonian, emozioak adieraziz eta identifikatuta eta desirak eta helburuak argituz.
• Ea gai den identitatea garatzearekin lotutako oinarrizko kontzeptuen inguruan gogoeta egiteko (emozioak eta sentimenduak, autoestimua, adiskidetasuna, maitasuna, familia, kultura...), banakako eta taldeko ikerketa-dinamiken bidez.

2. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea posizio moral autonomoa sortzen duen, deliberazio arrazionalaren bidez eta beste batzuekiko errespetuzko elkarrizketaren bidez, zenbait balio eta bizimoduren inguruan.
• Ea bizikidetza baketsua, errespetuzkoa, demokratikoa eta bidezkoa sustatzen duen, baita gatazkak konpontzeko konpromisoa ere, halakorik dagoenean, gizakiaren izaera sozial eta politikoari buruzko ikerketatik abiatuta.
• Ea genero-berdintasuna, indarkeriaren gaitzespena eta gutxiengoekiko eta identitate desberdinekiko errespetua bezalako balioekin konpromiso aktiboa hartzen duen, balio horiekin lotutako arazo tokiko eta globalei buruzko argudio-elkarrizketatik abiatuta.

3. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea aktiboki konprometitzen den pertsonekiko, animaliekiko eta planetarekiko errespetuarekin, eta haien zaintzarekin eta babesarekin bat etorriko diren balio, jardun eta jarrera afektiboekin, uraren eta energiaren kontsumo arduratsua eta mugikortasunaren eta hondakinen kudeaketa eta erabilera iraunkorra sustatuko dituzten jardueretan parte hartuz.

4. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea galderaren izaera kontzeptu gisa ulertzen duen, zalantzan jartzeak giza jardueran duen garrantzia baliaraziz eta ingurune hurbilean esparru etiko-zibikoko galderak identifikatzeko eta lantzeko gaitasuna garatuz.
• Ea elkarrizketa kooperatiboaren bidez besteekin interakzioan jarduten den, jokabide gizalegezko eta demokratikoak eta balio komunek, errespetuak eta enpatiak bideratutakoak modu arrazoitu eta autonomoan hartuz.
• Ea pentsamendu konplexua oinarritzen duten pentsamendu-trebetasun nagusiak garatzen dituen: pertzepzio-trebetasunak (entzutea, behatzea...), ikerketa-trebetasunak (hipotesiak formulatzea, aukerak hautatzea...), kontzeptualizazio trebetasunak (definitzea, alderatzea...), arrazoitze-trebetasunak (arrazoiak ematea, zatiak eta osotasuna erlazionatzea...) eta itzulpen-trebetasunak (interpretatzea, inprobisatzea...) dinamika gidatu indibidual eta kolektiboen bidez.

5. konpetentzia espezifikoarekin lotuta

• Ea norberaren eta besteen emozioak eta zaintza modu orekatuan kudeatzeko jarrera garatu duen, norberaren emozioak identifikatuz, aztertuz eta modu asertiboan adieraziz eta besteenak antzemanez eta baloratuz, sormen- eta hausnarketa jardueren inguruan.
• Ea adiskidetasunean, maitasunean eta besteen eta ingurunearen zainketan oinarritutako jarrera hartzen duen, beste pertsona batzuekiko eta ingurunearekiko interakzio zibiko eta etikoaren esperientzia afektibotik eta horren inguruko gogoetatik abiatuta.