Elkar errespetatzea

"Herritarren ahotsak: transmisioa ikasgelan" proiekturako prestatutako bideoa. Materiala nola erabili jakiteko, ikus gida didaktikoa.

Proposamen honek ikasleengan jarrera hauek bultzatzea du helburu:

-Bizikidetzarako jarrera erakustea

-Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea

-Aniztasuna aintzat hartzeko eta era positiboan baloratzeko gogoa

-Adinekoen esperientzia eta eskarmentua aintzat hartzeko joera

-Norberaren autonomia garatzeko eta zapaldua ez izateko irmotasuna

-Adinekoen bazterketaz jarrera kritikoa erakustea

• Bideoa ikusi aurretik

1-Girotze-jolasa: Intxaur-jolasa. Hasteko ikasleak biribilean eserita talde handian jarriko dira. Bertan, bakoitzari intxaur ale bat banatuko zaio. Hasteko, intxaurra ukitu beharko dute, eta ondo begiratu; horretarako tartea utzi behar da. Horren helburua bakoitzak egokitutako intxaurra bere bihurtzea da. Behin hori eginda, nork bere izena idatzi beharko du bere intxaurrean. Jarraian, intxaur guztiak poltsa batean bilduko dira, eta ikasleek begiak estali beharko dituzte. Ondoren, ikasle bakoitzari intxaur bana banatuko zaio (berea ez dena), eta bata besteari intxaurrak pasatzen ibiliko dira, eskuz esku, ukimenaren bidez norberaren intxaurra zein den asmatu arte. Behin guztiek euren intxaurra identifikatu ostean, hausnarketarako tartea zabalduko da, era honetako galderak eginez:

-Zertaz konturatu zarete?

-Zer antzekotasun daukagu intxaurrarekin?

Intxaurrak bezalaxe pertsona guztiak ere desberdinak garela ohartzea da jolasaren helburua. Bakoitzak ditugun ezaugarriak errespetatu behar ditugu, eta norbera den bezalakoxea izateagatik bakarra dela ulertu.

2-Aurre-ezagutzak aktibatu talde handian galderak eginez, bideoa ikusi aurretik:

-Izenburua irakurrita zer datorkizue burura? Bideoan, zeri buruz hitz egingo dutela uste duzue?

-Zer da elkar errespetatzea? Zer dela eta batzuetan ez dugu elkar errespetatzen? Zerk eramaten gaitu horretara?

-Uste duzue garai batean orain baino errespetu gehiago izaten zela guraso, lagun eta gainerako guztiekin?

• Bideoa ikusi bitartean

1-Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.

2-Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu.

3-Bideoa ikusi bitartean, gisa honetako galderak ere egin daitezke ulertzen ari direla frogatzeko:

-Zer esan nahi du Urnietako Mariak ‘oain ezton anbientie’  aipatzen duenean?

- Irungo Joxepak zergatik uste duzue esaten duela ‘lehengo zaharrak oso inteligenteak’ zirela?
 

• Bideoa ikusi ondoren

1-Galderak eta hausnarketa txiki bat egin bideoari buruz, talde handian.

-Bideoan behin eta berriz aipatzen da gaur egungo umeek ez dutela edukaziorik edo errespeturik. Ados al zaudete horrekin? Zergatik?

-Nola bizi ziren zuen gurasoak? Zer egiten zuten euren egunerokotasunean? Eta aitona-amonek?

-Telebistak eragin positiboa ala negatiboa du haurren heziketan? Zergatik? Arrazoirik badauka Zumaiako Adorak?

-Garai batean orain baino errespetu gehiago zuten haurrek? Orokorra dela uste duzue? Zergatik?

2-Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Lau adibide (ikasleek aukeratu dezakete, eta baita ordezko beste ekoizpenen bat proposatu ere):

• “Eman iritzia”. Egin iritzi-artikulu bat gai hori abiapuntu hartuta. Iritzi-artikulua nola egiten den ez badakite ikasleek, aurrez azaldu egin beharko da gelan eta adibideak eman.

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Aitona-amonei elkarrizketa egin. Aitona-amonak ez dituztenen kasuan, posible da gertuko adineko pertsonaren bati egitea. Lehengo bizimoduari eta errespetuari buruz galdetuko zaie. Elkarrizketa egiten den hizkuntzan egiten dela ere, bideoan jasoko da (bideokamerarekin edo eskuko telefonoarekin). Fitxa eta laburpena, berriz, euskaraz izango dira. Publisher programa erabiliz aurkez dezakete ikasleek. Horretarako, irakaslearen lana izango da aurrez publisher programa nola erabiltzen den azaltzea.

• “Ika-mika”. Eztabaida egingo da gelan, ikasleak taldeetan banatuta. Lauko taldeak baldin badira, bi iritzi batekoak izango dira eta beste biak beste batekoak. (Adibidez, batzuek gaur egun umeek errespeturik ez dutela defendatuko dute, eta besteek, ordea, hori asko esatea dela esango dute, errespetu falta ez dela gaztetxoen kontua bakarrik). Ikasleei eztabaiden ezaugarriak eta erabiltzen diren formulak edo testu antolatzaileak zein diren azaltzea komeni da (ikus sekuentzia didaktiko hau, bereziki 84-85 orrialdeak).

• “Jolasten”. Binaka jarrita eta denak biribilean eserita, ikasleek beren kideari bost minutuz azaldu beharko diote zer gustatzen zaien, zer gorroto duten eta zer den errespetu falta bat berarentzat.... behin batak besteari entzun ostean, ikasle bakoitzak gelaren aurrean azaldu beharko du bere kideak berari esandakoa. Berari esandakoaz gain, kideak azaldutakoari zerbait gehitu nahi izanez gero, aipatu daiteke, betiere, errespetuzko ekarpenak eginez.

• “Bestearen azalean”. Lau-bost ikasleko taldetan errespetuarekin lotutako egoera bat pentsatu beharko dute, jokaera txar bat  eta ondoren antzeztu. Behin antzeztu ondoren, gainerako taldeek proposatuko dute egoera hori nola aldatu (pertsonaien jarrerak, egoera bera...) Talde guztiekin berdin egingo da eta beste saio bat hartuko da jokaera berri horiek antzezteko. Antzezteko unean, edukiaren egokitasunaz gainera, hauek ere kontuan izan daitezke: espazioaren erabilera, begirada ikusleei zuzentzea, pertsonaien gorputz adierazpena, ahotsaren entonazioa...

3-Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena egingo dute ikasleek, gelakideei beraien jardueren emaitza ezagutarazteko. Aurkezpenak laburrak izango dira eta grabatu egingo dira, bideokamerarekin. Aurkezpen guztien ondoren, galderentzat, hausnarketentzat eta iritzientzat tartea izango da. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea komeni da, eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea (ikasleei azalpenak emateko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak). 

Ebaluazio-irizpideak:

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek beraiek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

-Ea gaiak interesa piztu dion.

-Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

-Ea bideoa eta adinekoen testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.

-Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.

-Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.

-Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikaziorako gaitasunei buruz

-Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera izan duen ala zailtasunak izan dituen.

-Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.

-Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

-Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.

-Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk:

- Ea adinekoen testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.

- Ea lehenaldia eta orainaldia lotzeko eta bere ikuspegia aberasteko gogoa eta gaitasuna izan dituen.

- Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko adinekoekin.

- Ea bizikidetzarako jarrera erakusten duen

-Ea gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa erakusten duen. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatez.

- Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.

- Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.

- Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.

-Ea bere iritzia eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.

-Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.