Maitasun erromantikoa

Ikasleengan bultzatuko diren jarrerak

• Bikote harremanei buruz hausnartzeko interesa
• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Emakumea gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzea
• Genero-indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa azaltzea
• Emakumeen ahalduntzerako tresnak ezagutu eta erabiltzeko gogoa

Bideoa ikusi aurretik

Aurre-ezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu, bideoa maitasunari buruzkoa izango dela aipatuta:

_{-Asko idatzi da maitasunaz eta desamodioaz. Sinisten al duzue maitasunean?}

_{-Maitasuna konplikatua dela diote askok. Zuek nola bizi duzue?}

_{-Erromantikoak al zarete?}

_{-Zer da erromantikoa izatea? Zer egiten du pertsona erromantiko batek edo zer gustatzen zaio? Eman adibideak.}

_{-Gustatzen al zaizkizue abesti erromantikoak? Zer ezaugarri dituzte?}

_{-Nolakoak dira pelikula eta telesail/websail erromantikoak (maitasuna lortzeko arazoak/ahaleginak, bukaera zoriontsua...)? Aipatu batzuk.}

_{-Zer da maitasun erromantikoa? Zein dira maitasun erromantikoaren mitoak? Guztion artean zerrendatu.}

_{-Maitasun erromantikoaren mitoek ba al dute eraginik zuengan?}

_{-Nolakoak dira zuek desiratzen dituzuen bikote/maitasun harremanak?}

Bideoa ikusi aurretik euskarazko abesti erromantiko batzuk entzun ditzakegu, bizpahiru, girotzeko (ikasleek proposatutakoak izan daitezke). Hona hemen adibide batzuk: Mikel Markezen Zure begiek, Ken Zazpi taldearen Ilargia eta Latzen taldearen Laztana.

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
2. Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu, euskalkietako hitzak adibidez. Ezagutzen ez dituzten kontzeptuak edo erreferentziak apuntatu.

Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.
2. Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu:

_{-Zer iruditu zaizue bideoa? Pentsarazi al dizue?}

_{-Bikoterik gabe ezin dela zoriontsu izan, zerbait falta zaigula... Iristen al zaizue halako mezurik zuei?}

_{-Bihotza lapurtuko dizuen pertsonaren bat agertzea, maitemintzea... ba al dago zuen desiren artean?}

_{-Gazteentzat laranja erdiarena "horterada bat" dela dio Iñigok. Hala al da zuentzat ere? Eta printze urdinarena?}

_{-Monogamia, fideltasuna. Bikotekide bat eta bakarra. Heterosexuala, noski. Pelikula askotan "hiruki sentimentalak" sortzen dira: protagonistak bi neskaren/mutilen artean bakarra aukeratu behar izaten du. Nola ikusten duzue zuek monogamiarena?}

_{-Maitasuna betiko izango dela, hori da beste mitoetako bat. Pelikuletan ikusten al da hori?}

_{-Bikotea familia eta lagunak baino inportanteagoa bihurtu daitekeela dio Mirenek bideoan. Ados al zaudete?}

_{-Egia da maitemintzeak batzuetan sufriarazi egiten digula... Zer diozue "Asko maitatzen duenak asko sufritzen du" esaldiari buruz?}

_{-Iñigok bideoan dioenez: "Maitasun erromantikoa harreman toxiko batzuk naturalizatzea da: zeloak, posesioa... jarrera matxista batzuk naturalizatzea". Arrazoia al du? Ala "Maitasunak denarekin ahal du"? Eman dezakezue adibiderik?}

Bideoan diotenez, porrot-sentsazioa eragiten dute maitasun erromantikoaren mitoek, espektatibak ez betetzearena. Horrekin lotuta, San Valentin egunari buruz ere hitz egin dezakegu: gure maitasuna publiko egin beharrari buruz, maitasunarekin lotutako merkatuari buruz... otsailaren 14an zergatik zoriondu behar da bikotekidea duena (bikotekiderik ez duena gutxiago sentiarazteko arriskuarekin)? Gauza bera gerta daiteke amaren egunarekin eta aitaren egunarekin.

Maitasun erromantikoaren mitoekin lotutako erreportaje hau eta Euskal Herriko 60 neraberekin horri buruz egindako ikerketa bati buruzko informazioa begiratu ditzakegu. Lanketa interesgarria gazte hauek garagardo eta patatekin egin zutena ere: Nola maitatu behar dugu feministok?.

Familia-eredu desberdinei buruzko bideoa ere ikus daiteke, oso lotuta dagoelako maitasun erromantikoaren gaiarekin. Eta bideo hau ere interesgarria da (hori bai, gaztelaniaz da): Brigitte Vasallori egindako elkarrizketa.

3. Adibide batzuk ikusiko ditugu. Federico Moccia idazle italiarrak 2006an argitaratutako Ho voglia di te (Zure gogoz nago) liburuak eragindako fenomenoaz mintzatu gaitezke. Liburuko protagonistek giltzarrapo bat lotzen dute Erromako zubi bateko barandan, euren maitasunaren ikur moduan, eta giltza uretara botatzen dute. Liburu horren eraginez, munduko toki askotako barandak giltzarrapoz betetzen hasi ziren. Italiako hainbat zubitan barandak puskatu ere egin ziren, pisuarekin, eta giltzarrapoak jartzea debekatu zuten.

_{-Zer sinbolizatzen du giltzarrapoak?}

_{-Ikusi al duzue halakorik inon?}

_{-Keinu erromantikoa al da, maitasuna erakusteko modu bat?}

_{-Zer maitasun mota da (zu eta ni elkarrekin betirako, maitasunak denarekin ahal du)?}

Komeni da argitzea maitasuna adieraztea eta erromantikoa izatea ez dela txarra, berez, kontua ez dela erromantizismo usaina duen guztia baztertzea, "txepelkeria" dela pentsatuta. Maitatzea gauza ederra da, eta maite duzun horri opari opari bat egitea edo hitz ederrak esatea ere bai. Maite duzuna ondo tratatzea, harekin detaileak izatea... ona da (bikotekidea ez denean ere bai: lagunak, familiartekoak... harreman guztiak zaintzea komeni da, elkar zaintzea).

Gaztelaniazko pare bat abesti matxista entzun ditzakegu, oso adibide argiak direnak (frantsesez, ingelesez edo beste hizkuntza batean dauden beste batzuk ere aukeratu daitezke, modan daudenak, nahi izanez gero). Hona hemen adibide batzuk: Maluren Toda, Amaralen Sin ti no soy nada, Kevin Roldanen La muda, Andy & Lucasen Celos, Shakiraren Ciega-sordomuda, Salva & Efexxen Si te vas, Jeniffer Lopezen El anillo, Prince Royceren Tu principe, Enrique Iglesiasen Yo sin ti, Marina Yersen Fiera, Coque Mallaren No puedo vivir sin ti, Pablo Alboranen Solamente tú... Letra inprimatuta eman daiteke edo pantailan ipini, eta guztien artean komentatu, iritzi-trukea sustatuz.

Doble check film laburra ere ikus daiteke. Edo Love telesailaren zatitxo hau. Eta iritziak partekatu.  

4. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo talde bakoitzak proposamenetako bat egin dezake.

• “Hitzen arrastoan”. Hitzen arrastoa jarraitzea proposatzen dugu. Maitasunari buruz asko hitz egin, abestu, idatzi eta filmatu da, eta maitasun erromantikoaren adibideak ekarriko ditugu gelara. Ipuinak, liburuak, abestiak, pelikulak edo serieak izan daitezke. Bakarka edo binaka egiteko lana izan daiteke.

Aukeretako bat euskal maitasun abestiak aztertzea eta haietan maitasun erromantikoaren zantzuak (bestea gabe ezin bizi ahal izatea, betiko maitasunaren ametsa, maitasuna berdin sufrimendua...) identifikatzea izan daiteke. Ikasle (bikote) bakoitzak bat azter dezake, eta gero gelan partekatu. Hona hemen maitasun abesti batzuk:

Ipuinak ere azter daitezke, klasikoak zein modernoak, Dysney ipuinak, besteak beste: Errauskine, Loti Ederra, Sirenatxoa, Aladin... Eta baita liburuak ere. Eta telesailak, filmak, sare sozialetako bideoak (Tiktok-ekoak, adibidez), telebistako iragarkiak...

Aukeratutakoa aztertu ondoren, gelakideekin partekatuko dute, ozenki:

Aurkezpenetan agertzen diren esaldiak arbelean apuntatzen joan gaitezke, jasotzen ditugun mezuez jabetzeko.

• “Sormena lagun”. Sormena elikatzeko garaia da. Proposamena: ipuin bat edo abesti bat asmatzea edo moldatzea. Helburua: maitasun erromantikoaren mitoei aurre egitea, maitasun askea bultzatzea. Banaka edo binaka egin daiteke.

Bidea errazteko, proposamen batzuk:

 a. Ipuinak. Asmatu ipuin bat, topikoetatik ihes egiten duena, maitasun askeari buruzkoa (adibidez, printzesa izan nahi ez duen eta pirata bihurtzen den neskatoarena). Eskema klasikoa erabil dezakegu:

Edo, bestela, betiko ipuin klasikoak alda ditzakegu: Txanogorritxo, Edurnezuri, Loti ederra, Ederra eta piztia... Loti ederra itsusia izan daiteke, Txanogorritxo otsoari adarra jotzen dion makarra bat... erabili irudimena!

Beste ipuin/abesti baten bertsioa ere egin daiteke. Adibidea: Marizipriztinek ez du zorioneko galeperrik jan nahi. Jatorrizkoa gaztelaniaz da, baina euskaraz ere argitaratu zuten. Ikasleek gauza bera egin dezakete beste hizkuntza batzuetan argitaratu diren ipuinekin. Euskaraz konta ditzakete. Adibiderako, ikusi Yo voy conmigo ipuina edo Ranilda igelarena.

Ipuinak prest daudenean, ahozkotasuna landuko dugu: ipuinak irakurri edo kontatu.

b. Abestiak. Asmatu abesti bat, maitasun erromantikoaren mitoei kontra egingo diena. Bertsoak edo rapa ere izan daitezke. Hona hemen adibide batzuk: Printzesak eta printzeak, Rimmel, Dena, Ipuinik ederrena eta Denok zu.

Abestia asmatzeko, "ideia ekaitza" egitea proposatzen dugu, maitasun erromantikoaren mitoaren kontrako esaldiekin (adibidez, “Zu gabe ere zoriontsua naiz”, “Alergia diet printze urdinei”...).

Posible da baita ere abestiei letra aldatzea. Adibiderako, ikusi Las insumisas taldearen bertsioak: Sin ti no soy nada abestiaren bertsioa: Sin ti liberada eta Toda  abestiaren  bertsioa: Solas. XL taldekoek, berriz, Barricadaren No hay tregua abestiaren bertsioa egin zuten: Maldito Walt Disney.

Beste aukera bat: beste hizkuntza batzuetan sortutako abestien euskarazko bertsioak egitea. Ideiak hartzeko, hona hemen adibide batzuk: La Otraren Contigo, Tremenda Jauriaren Esta noche, Buikaren Jodida pero contenta, Vulpessen Me gusta ser una zorra eta Puro Luegoren Moñerías. 

Sortutako abestiak kantatu egingo dituzte gero, gelakideekin partekatu. Horixe litzateke onena. Beste aukera bat: bideoan grabatu, eta bideoa gelan erakustea.

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Zer iritzi dauka jendeak maitasunari buruz? Eta maitasun erromantikoari buruz? Proposamena: kalera irten eta galdetzea.

Galdetegia guztien artean presta dezakete eta gero 2-3 laguneko talde txikietan egin lana.

Bi eratako galderak egin daitezke:

 a. Iritziak jasotzeko galderak. Adibidez:

_{-Zer da erromantikoa izatea? Eman adibideak}

_{-Zer da maitasun erromantikoa?}

_{-Zein dira maitasun erromantikoaren mitoak?}

_{-Eragiten al dizute? Zertan?}

Bideoan grabatuko dute (sakelako telefonoarekin). Kalean egin dezakete. Ezagunei galdetzea da beste aukera bat (aurrez erabaki bideoaren erabilera zein izango den: gelan soilik erabiliko den, sare sozialetan zabalduko den...). Erantzun onenak aukeratu eta bideoa editatzea izango litzateke onena, minutu bat eta bost minutu bitarteko bideo bat osatzeko. Bideoak gero gelan erakutsiko dira, zer-nola-zergatik egin den azaltzearekin batera.

b. Inkesta erako galderak, bai/ez/batzuetan erantzunekoak. Adibidez:

_{-Sinesten al duzu maitasunean?}

_{-Erromantikoa al zara?}

_{-Ona al da erromantikoa izatea?}

_{-Inportantea al da zuretzat bikotea izatea?}

_{-"Maitasunak ematen duena ez da beste inon lortzen". Egia al da?}

_{-Ezagutzen al dituzu maitasun erromantikoaren mitoak?}

_{-Egia al da Euskal Herrian ez dela ligatzen?}

_{-Ospatzen al duzu San Valentin?}

_-...

Zer jaso nahi den ondo pentsatzea ere inportantea da, zer jakin nahi dugun eta zergatik. Kasu honetan ez dago grabatu beharrik. Erantzunak anonimoak izango dira. Hori bai, erantzunak apuntatzeko txantiloiak prestatuko dira. Bertan, erantzun duenaren adina eta sexua agertzea komeniko litzateke. Adibide bat:

Emaitzekin ehunekoak atera daitezke: adibidez, "galdetutakoen ehuneko 40ak ospatzen du San Valentin, gazteen artean ehuneko 30ek". Grafikoak eta gaztatxoak ere egin daitezke.

Taldetxo bakoitzak jasotakoaren emaitza esanguratsuenak gelakideekin partekatuko ditu, ahozko azalpenen bidez. Guztiek jasotako emaitzak bateratzea ere interesgarria izango litzateke, eta, esanguratsuak baldin badira, ikastetxean eta herrian zabaltzea.

4. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena edo erakustaldia egingo dute ikasleek, gelakideei euren lanaren emaitzak ezagutarazteko. Aurkezpen guztien ondoren, galderentzat, hausnarketentzat eta iritzientzat tartea izango da. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea komeni da. Irizpideak proposatzeko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
• Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk:

• Ea bideoetako testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.
• Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko pertsonekin.
• Ea maitasun erromantikoaren mitoak nondik datozen konturatzen den eta gaur egun daukaten eraginaz jabetzen den.
• Ea emakume eta gizonen arteko eskubide-berdintasunaren aldeko jarrera argiak adierazten dituen, haien orientazio afektibo-sexuala edozein izanik ere.
• Ea hainbat eremutan (publizitatea, informazioa, txisteak, eskola eta abar) maitasunari buruz ageri diren gizarte-estereotipoak biltzen eta aztertzen dituen.
• Ea emakumea edo LGTBIQ+ kolektiboko kideak gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzen dituen.
• Ea kultura-elementuen (estereotipoak, rolak eta abar) eta emakumeen edo LGBTIQ+ koletiboaren diskriminazioaren arteko lotura azaltzen duen.
• Ea sexu-diskriminazioaren eta indarkeriaren aurkako jardunak proposatzen dituen.
• Ea ikaskideekin eztabaidatuz gogoeta egin duen maitasun-harremanen inguruan eta eskolan zein gizartean duen ikusgaitasunaren inguruan.
• Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.
• Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.
• Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.
• Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.
• Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.