Armairutik ateratzen

Ikasleengan bultzatuko diren jarrerak

• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Genero-nortasun eta orientazio afektibo-sexual guztiekiko errespetua erakustea
• Sexu- eta genero-diskriminazioarekin kritiko agertzea
• Indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa azaltzea

Bideoa ikusi aurretik

Aurre-ezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu:

_{-Zer datorkizue burura "armairutik ateratzea" esanez gero? Nor ateratzen da armairutik eta zergatik dago armairuan? Nondik dator esaera hori?}

_{-Gaur egun sexu-askatasuna dugula suposatzen da. Ba al dago “armairua egin" edo "armairuan egon" beharrik? Zergatik?}

_{-Erraza al da "armairutik ateratzea"? Zuen ustez, zer beldur sor daitezke?}

_{-Zenbat sexu-joera daude? Zein dira?}

Homosexualitatea publikoki agertzeari “armairutik ateratzea” esaten zaio. Izan ere, heterosexuala izatea hartzen da normaltzat, eta homosexualek/bisexualek euren sexu-lehentasunen berri eman behar izaten dute.

Sexu-joera batzuk:

Garai batean zaila zen homosexualitatea agertzea, oso zigortuta zegoelako. Irainak eta erasoak ohikoak ziren, herri txikietan bereziki. Emakumeen kasuan, gainera, pentsaezina zen; izan ere, emakumeari ez zitzaion sexu grinik izan zezakeenik ere aitortzen (gizarte katolikoan sexua bekatua zen, umeak izateko ez baldin bazen). Bisexualitatea ere ez zen posible ikusten, noski.

_{Zein da egoera gaur egun?}

_{Homofobia kasurik ezagutzen al duzue (herrian gertatua, hedabideen bidez ezagutua...)?}

^{Melania Geymonat eta bere neska-laguna Londresko autobus batean. (Iturria: Melania Geymonat/Facebook)} 

Erasoaren ostean sareetara bideoa igo zuen Geymonatek, gertatutakoa azaltzen: gazte batzuek jipoitu egin zituzten, ez zutelako elkar musukatu nahi izan, haiek eskatu zieten bezala.

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
2. Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu. Ezagutzen ez dituzten kontzeptuak edo erreferentziak apuntatu. Adibidez, disidente, apropiatu, genero-adierazpena...

 Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.
2. Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu:

_{-Zer iruditu zaizue bideoa? Eman iritzia.}

_{-Zuek "noiz eta nola" jakin zenuten zein den zuen sexu-joera? Garbi al daukazue? Azaldu zergatik zareten heterosexualak/homosexualak/bisexualak/X.}

_{-Zuen ustez, sexu-joera garbi izatea al da normalena? Batzuek diote probatu gabe ezin dela jakin... Zuek nola ikusten duzue?}

_{-Genetikoa al da? Zenbateko eragina du heziketak sexu-joeran? Denborarekin aldatzen joan al daiteke?}

_{-Josebe Iturriozek dio neskentzat "mobida bat" dela ilea moztea? Hala al da?}

Amaia Agirre bertsolariari asko kostatu zitzaion bere sexu-joera definitzea. Iñigok argi zeukan hasieratik, baina "armairua egin" zuen denbora batez. Min hartzeko beldurra aipatzen dute biek ala biek.

_{-Zuen ustez, min hartzeko beldurra sentitzea normala al da gaur egun ere?}

_{-Duela urte batzuk gai hauek tabua ziren, eta orain? Naturaltasunez hitz egiten duzue ala oraindik ere berezia al da heterosexuala ez dena?}

_{-Iñigori eta Kattalini feminismoak lagundu zien ahalduntze-prozesuan. Feminismoa babesgune izan al daiteke? Nola?}

Lesbianen kasuan "armairu eternoak" aipatzen ditu Iturriozek: denek pentsatzea lagunak direla, ez bikotea, eta esaten du baita ere bi neska objektu erotiko moduan ikusten dituztela mutilek eta, adibidez, "trio"ak proposatzen dizkietela.

_{-Nondik etor daitezke iruditeria eta jarrera horiek? Hausnartu eta eman zuen iritzia.}

Iñigok bere sexu-joera politizatu egin du: diskurtso bat dauka eta "genero-adierazpen moduan" modu berezian janzten da, nahiz eta batzuetan ez eroso sentitu.

_{-Zer iruditzen zaizue? Ausarta al da? Atentzioa eman nahi al du? Probokatu?}

_{-Gizarteak indarkeria onartzen du genero-disidentziaren aurrean? Ados al zaudete?}

LGTBIQ+ siglak dituen kolektiboa hobeto ezagutzeko, bideo hau ikus dezakegu (proposamen pedagogikoak ere badauzka). Beste bi bideo hauek ere aukerakoak dira lantzen ari garen gaiarekin lotuta: Patriarkatua eta genero-rolak eta Matxismoa ezkutuan?.

3. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo talde bakoitzak proposamenetako bat egin dezake.

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. "Armairutik irten" den bat elkarrizketatzea proposatzen dugu, herrian, inguruan. Pertsona ezaguna izan daiteke ala ez. Gelakide bat ere izan daiteke. Ikasleak baino dezente zaharragoa baldin bada, seguruenez zailagoa gertatuko zitzaion eta interesgarria da bizipen hori jasotzea.

Galderak gelan presta ditzakete, denek elkarrekin, eta gero binaka egin lana. Elkarrizketak laburrak izango dira eta bideoan grabatuko dituzte (bideokamera edo sakelakoa), gero gelakideei erakusteko. Grabazioa editatu egin dezakete, OpenShot programarekin (nola erabili erakutsiko zaie), pasarte onenak aukeratuta. Bideoa gutxienez 2 minutukoa izango da eta gehienez 10 minutukoa. Hona hemen grabazioak egiteko kontuan har ditzaketen jarraibide orokorrak.

Aurkezpen txiki bana egingo dute bikote guztiek, eta elkarrizketatuari buruzko datuak ere emango dituzte (izena, nongoa den, zer harreman duten harekin, etab.), bideoa erakustearekin batera.

Bideo guztietako pasarteekin bideo bakarra osa daiteke bukaeran. Ikus-entzunezko hori ikastetxean eta herrian zabaldu daiteke. Posible da elkarrizketak gero ahotsak.eus-era eramatea ere (jarri gurekin harremanetan).

• “Testigantza bila”. Ahotsak.eus-en eta beste toki batzuetan (hedabideetan, sare sozialetan...) testigantzak bilatu eta adibideak ekarriko dituzte gelara (adibidez, Josh Cavallo futbolariaren adierazpenak...). Gaia: sexu-joerak eta LGTBIQ+ kolektiboa. Posible da baita ere sexu-joera jakin bateko kolektiboek egiten dituzten ekintzei buruzko elkarrizketak izatea (adibide batzuk: bollera bertso-saioak, eRRe bertso-emanaldia, Lurrun minez antzezlana, Beñat Zubillagaren liburuak...).

^{Lurrun minez antzezlaneko une bat. iturria: Kronika.eus}

Banaka edo binaka egiteko lana izango da. Pauso posibleak:

1. Elkarrizketa edo albiste interesgarri bat aurkitu.
2. Laburpen bat egin eta pasarte bat aukeratu (bideo-pasartea ere izan daiteke)
3. Aurkezpen txiki bat prestatu (5 minutukoa)

Aurkezpenen ostean, iritzi-trukerako tartea egongo da.

• “Bestearen azalean”. Zapalduen antzerkia deitzen dena egingo dugu: baztertuei hitza emateko antzezlan txikiak. Feminismoan asko erabili izan den antzerki-mota da. Gatazka bat izango da antzezlanaren erdigunea, zapalkuntza bat. Kasu honetan, zapalkuntza-egoerak homofobiarekin lotuta egongo dira.

Hona hemen adibide batzuk (ikasleek beste egoera batzuk asmatu ditzakete):

1. Mutil bat beldurtu egin da, txakur txiki bat zaunkaka hurbildu zaionean. "Beldurtuta? Hi marikoia haiz!", esan dio kuadrillako batek.
2. Bi neska elkar musukatzen ari dira tabernan, eta mutil bat gerturatu zaie: "Zer, egingo dugu trioa, neskak?".
3. Bi mutil elkarri eskutik helduta doaz kalean zehar, eta andre batek aldamenekoari: “Lotsagarria da, horrelakoak ikusi beharra ere!”

Gure proposamena inprobisazioa lantzea da. Taldetxoak egin, rolak banatu eta egoerak pentsatuko dituzte, eta elkarrizketak inprobisatu egingo dituzte. Hori bai, inprobisazioak bi zati izango ditu. Lehenengoan, amaiera beti bera izango da: protagonista zapuztuta geratuko da, zapalkuntzaren eraginez. Momentu horretan, ikusleek (gelakideek) egoerari buelta emateko proposamenak egingo dituzte. Eta, orduan, inprobisazioaren bigarren zatia etorriko da, aurrekoak baino bukaera hobea izango duena.

Adibide bat

Inprobisazio-saioen ondoren, egokitu zaizkien roletan nola sentitu diren partekatu dezakete, ea lortu duten besteen larruan jartzea.

5. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena edo erakustaldia egingo dute ikasleek, gelakideei euren lanaren emaitzak ezagutarazteko. Aurkezpen guztien ondoren, galderentzat, hausnarketentzat eta iritzientzat tartea izango da. Ahal dela, jarduerak grabatu egingo dira, bideoz (ondo egindakoez eta hobetu beharrekoez jabetzeko eta etorkizuneko beste ekoizpen batzuekin alderatzeko). Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea komeni da, eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea. Irizpideak proposatzeko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
• Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk:

• Ea bideoetako testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.
• Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko pertsonekin.
• Ea LGTBIQ+ kolektiboaren historia eta historian zehar eskuratutako lorpenak ezagutzen dituen.
• Ea emakume eta gizonen arteko eskubide-berdintasunaren aldeko jarrera argiak adierazten dituen, haien orientazio afektibo-sexuala edozein izanik ere.
• Ea hainbat eremutan (publizitatea, informazioa, txisteak, eskola eta abar) LGTBIQ+ kolektikoari buruz ageri diren gizarte-estereotipoak biltzen eta aztertzen dituen.
• Ea LGTBIQ+ kolektiboko kideak gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzen dituen.
• Ea kultura-elementuen (estereotipoak, rolak eta abar) eta LGBTIQ+ koletiboaren diskriminazioaren arteko lotura azaltzen duen.
• Ea sexu-diskriminazioaren eta indarkeriaren aurkako jardunak proposatzen dituen.
• Ea LGTBIQ+ kolektiboari buruzko informazioa bildu duen eta haien aldarrikapenak barneratu dituen.
• Ea ikaskideekin eztabaidatuz gogoeta egin duen LGTBIQ+ kolektiboaren egoeraren inguruan eta eskolan zein gizartean duen ikusgaitasunaren inguruan.
• Ea LGTBIQ+ kolektiboa gutxiestea, diskriminatzea eta/edo haren aurkako indarkeria sustatu eta justifikatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak gaitzesten dituen.
• Ea LGTBIQ+ kolektiboaren aldeko elkarteen ezaugarriak, funtzioak eta programak ezagutzen dituen.
• Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.
• Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.
• Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.
• Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.
• Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.