Feminismoaren olatuak

Ikasleengan bultzatuko diren jarrerak

• Historia ezagutzeko interesa
• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz
  entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Emakumea gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo,
  aurreiritzi eta rolak baztertzea
• Genero-indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa
  azaltzea
• Emakumeen ahalduntzerako tresnak ezagutu eta erabiltzeko gogoa

Bideoa ikusi aurretik

Aurre-ezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu:

_{-Noiz eta nola hasi zen feminismoa munduan? Ezagutzen al duzue feminista aitzindaririk?}

_{-Zer uste duzue esan nahi duela “feminismoaren olatua” terminoak?}

_{-Ezagutzen al duzue feminismoaren olaturik? Zenbat feminismo-olatu izan dira? Zenbatgarren olatuan gaude?}

_{-Ba al dakizue zer den sufragismoa?}

_{-Zer dakizue ilustrazioari buruz?}

_{-Zer gertatu zen Frantziako Iraultzan?}

Gaian pixka bat kokatzeko, olatuen metaforari buruz zertxobait jakitea komeniko litzateke, nahasgarria gerta daiteke-eta, hainbat interpretazio daudelako. Feminismoaren historiari buruzko bideo hau ere ikus daiteke: La historia del feminismo (10 min).

Bideoa ikusi aurretik, feminismoaren olatuen teoriaren zertzelada batzuk ezagutuko ditugu. Hona hemen eskema bat:

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
2. Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu. Adibidez, absentzia, feminismo dekoloniala... Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

1. Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.
2. Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu:

_{-Zer iruditu zaizue bideoa? Iratxe Retolazak proposatzen duenaren arabera, zenbat olatu izango lirateke? Zein dira olatu bakoitzaren ezaugarriak? Arbelean idatzi ditzakegu, eta gero osatzen joan.}

_{-Orain arte ikusi dugunarekin, zer iritzi duzue olatuei buruz? Lagungarria al da feminismoa azaltzeko?  Ba al dauka zentzurik zuentzat?}

_{-"Emakumea ez da sortzen, eraiki egiten da" (Simone de Beauvoir). Bideoan esaten da bigarren olatuan konturatu zirela emakumea 'eraiki' egiten dela. Zer esan nahi du horrek?}

_{-Zergatik ez dago adostasunik olatuei buruz hitz egiten denean?}

_{-Nola ikusten duzue feminismoak egin duen bidea gaur egungo ikuspegitik?}

_{-Zerrendatu, kronologikoki, historian zehar eskatu eta lortu diren eskubideak. Zer dago lortzeko oraindik?}

_{-Gaur egungo gizartea feminista dela iruditzen al zaizue? Zergatik ez/bai?}

Bideoan, nahiko zabalduta dauden baina agian beti ondo erabiltzen edo ulertzen ez diren hainbat termino erabiltzen dituzte hiztunek. Adibidez:

• Genero-eraikuntza
• Kontrakultura
• Transfeminismoa
• Dekolonialismoa

Taldeka, eta aldez aurretik informaziorik bilatu gabe, termino horiei buruz hausnartzea eta bizpahiru lerro idaztea eskatuko zaie, adibideak jarriz. Ondoren, kontzeptuak sarean, liburuetan edo bestelako materialetan bilatuko dituzte. Azkenik, bi zutabe osatu ditzakete: aurrez uste zutena eta gero jakin dutena. Ondorioak gelakideekin partekatu ditzakete, ozenki.

3. Euskal Herrian zer? Gaian sakontzeko, Euskal Herrira begira ipini, eta feminismoarekin lotutako beste bideo hau ikus daiteke (bideo-fitxan proposamenak daude): Feminismoaren hastapenak Euskal Herrian

Bigarren (batzuentzat hirugarren) olatu feministaren sorburua 1968ko maiatzean kokatzen dute askok. Charles de Gaulleren gobernuaren aurkako protesta mugimendu handia izan zen Frantzian: “1968ko maiatzeko iraultza” bezala da ezaguna. Parisen gertatu ziren borroka nagusienak; ikasleak eta langileak kalera atera ziren protestatzera. Inoiz Frantzian izandako greba orokorrik handiena egin zen:  9 milioi pertsonak baino gehiagok hartu zuten parte bertan. 1968ko maiatzeko mugimenduak eragina izan zuen beste herrialde batzuetan ere.

Mariasun Landa idazlea Parisen egon zen garai hartan: “Emakumezkoak konturatu ziren mugimendu hura gidatzen zuen ezkerrak berdin baztertzen zuela emakumezkoa, ogitartekoak prestatzera mugatuta zeudela", dio. Kontzientzia hartze horrek sortu zuen Frantziako lehen mugimendu feminista nagusia, 1970ean: Mouvement de libération des femmes (MLF) delakoa. Euskal Herrian ere laster sortuko ziren lehenengo emakume asanbladak, Iparraldean lehenbizi eta geroago Hegoaldean.

Beste bi bideo hauek ere interesgarriak izan daitezke, gaur egungo mugimendu feminista hobeto ulertzeko:

• Feminismoaren bilakaera Euskal Herrian
• Gaur egungo praktika feministak

 4. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikitan. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo proposamen bat baino gehiago ere egin dezakete.

• “Sormena lagun”. Sufragismoari buruzko film bat ikusi, eta kartelak sortzea proposatzen dugu.

“Sufragistak” (Suffragette) filmak kontatzen du nola sortu zen sufragismoa Erresuma Batuan 1912an, I. Mundu Gerraren bezperetan. Sarah Gavron zinemagile britainiarrak zuzendu zuen, 2015ean. Emakume sufragisten gehiengoa langile klasekoa zen eta haien protestek ezertarako ez zutela balio ematen bazuen ere, erradikalizatu zirenean, berdintasunaren aldeko hainbat ekintza egin zituzten, bizitzan zehar lortutako guztia galtzeko arriskuan jarrita (lana, etxea, familia…).

Sufragismoaren mugimenduaren kontrako jarrerak erakusteko, kartel ugari atera zituzten. Hona hemen batzuk:

Sufragistek ez zuten baliabiderik kartelak egiteko; kontra zeudenek, bai. Proposamena filmean agertzen diren esaldi esanguratsuak hartu eta horiekin kartelak egitea da; hau da, sufragismoaren kontra egin zutenei erantzunez, kontra-kartelak egitea.

Estilo honetako esaldiak erabil daitezke kartelak sortzeko:

Estilo horretako kartelak egiteko, gaur egungo leloak ere erabil daitezke. Gaztelaniaz askoz lelo gehiago daude. Erabili irudimena, eta asmatu esaldi irudimentsuak, euskaraz. Adibidez, "Taila txikiari boikota: estutzen dit potota". Hona hemen ezagunak diren lelo batzuk:

Kartelak taldean egingo dira eta gelakideen artean azalduko dira lanak. Ondoren, gelan zintzilikatu daitezke, erakusketa txiki bat egin, martxoaren 8an erabili...

• “Testigantza bila”. Euskal Herrira begira jarriko gara. Ahotsak.eus webgunean eta oro har sarean testigantza gehiago bilatuko dituzte ikasleek, adibidez herrikoak, feminismoari buruz gehiago jakiteko eta gertuago sentitzeko.

Bilaketa egin eta esanguratsua iruditu zaien pasarte bat aukeratuko dute.

Ahotsak-en elkarrizketatutako emakume feminista batzuk:

Iritzi-artikuluak, hedabideetako elkarrizketak... toki askotan bilatu daiteke informazioa. Aurkitutako esanak gaztelaniaz baldin badaude, euskaratu egingo dituzte.

Informazio-bilketan kontuan hartu daitezkeen puntu batzuk:

Ikaskideekin partekatu (5 minutuko aurkezpena), eta iritzi-trukea egin.

• “Historia egiten”. Feminismoaren historiari buruz ikertzea proposatzen dugu: informazio gehiago aurkitzea, eta ikaskideekin partekatzea. Bakarka edo talde txikitan egin daitekeen lana da.

Bidea errazteko, hona hemen hainbat proposamen:

A. Feminismoaren historia:

B. Emakume feminista batzuk (ehunka daude):

Gai bat edo pertsona bat aukeratu (ez da errepikatzea komeni), informazioa eta argazkiak bilatu, ideia nagusiak laburbildu, eta ahozko aurkezpenak egingo dituzte.

5. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena egingo dute ikasleek, euren lanaren emaitzak gelakideei ezagutarazteko.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
• Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen
irizpideetako batzuk:

• Ea bideoetako testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.
• Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko pertsonekin.
• Ea emakumeen historia eta haiek historian zehar eskuratutako lorpenak ezagutzen
  dituen.
• Ea emakume eta gizonen arteko eskubide-berdintasunaren aldeko jarrera argiak
  adierazten dituen, haien orientazio afektibo-sexuala edozein izanik ere.
• Ea hainbat eremutan (publizitatea, informazioa, txisteak, eskola eta abar) emakumeari
  buruz ageri diren gizarte-estereotipoak biltzen eta aztertzen dituen.
• Ea emakumea gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak
  baztertzen dituen.
• Ea kultura-elementuen (estereotipoak, rolak eta abar) eta emakumeen
  diskriminazioaren arteko lotura azaltzen duen.
• Ea sexu-diskriminazioaren eta indarkeriaren aurkako jardunak proposatzen dituen.
• Ea feminismoarekin lotutako emakumeei buruzko informaziorik bildu duen eta haien
  aldarrikapenak barneratu dituen.
• Ea ikaskideekin eztabaidatuz gogoeta egin duen emakumearen egoeraren inguruan
  eta eskolan zein gizartean duen ikusgaitasunaren inguruan.
• Ea emakumea gutxiestea, diskriminatzea eta/edo haren aurkako indarkeria sustatu eta
  justifikatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak gaitzesten dituen.
• Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.
• Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili
  duen.
• Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez
  eta ikaskideen iritziak errespetatuz.
• Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txana errespetatuta.
• Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.