Praktika feministak

Ikasleengan bultzatuko diren jarrerak

• Feminismoari eta praktika feministei buruz hausnartzeko interesa
• Gizabanako oro errespetuz tratatzeko asmoa. Denen iritziak arretaz entzun eta kontuan hartzeko borondatea
• Emakumea gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzea
• Genero-indarkeriaren eta zapalkuntzaren aurkako jarrera aktiboa azaltzea
• Emakumeen ahalduntzerako tresnak ezagutu eta erabiltzeko gogoa

Bideoa ikusi aurretik

Aurre-ezagutzak aktibatzeko, gisa honetako galderak egin ditzakegu, bideoa praktika feministei buruzkoa dela aipatuta:

_{-Feminismoa modan jarri da azken urteetan. Zer da feminismoa zuentzat?}

_{-Zer da feminista izatea? Zer egiten dute feministek?}

_{-Feminista izateko modu asko daude. Zenbat praktika feminista daude eta nolakoak?}

_{-Zer pentsamendu, talde, korronte... ezagutzen dituzue feminismoaren barruan? Zer borroka? Aipatu batzuk.}

_{-Feminismoa praktika kolektiboa da ala jarrera indibiduala ere izan al daiteke? Eman iritzia.}

_{-Zer da feminismo erradikala?}

Bideoa ikusi bitartean

1. Bideoa ikusi aurretik zituzten aurre-ezagutzak eta bideoa ikusi bitartekoak alderatu.
2. Bideoan zehar ulertzen ez dena azaldu, eta behar beste aldiz ikusi. Hiztegi aldetik dituzten zalantzak argitu. Ezagutzen ez dituzten kontzeptuak edo erreferentziak apuntatu.

Bideoa behar adina aldiz ikusiko dute, informazioari ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Bideoa ikusi ondoren

• Ulertu dutela ziurtatu. Zalantzak argitu.
• Bideoari buruzko hausnarketak eta iritziak partekatu. Bideoan agertu diren praktikei buruz hitz egingo dugu:

_{-Praktika feminista kulturalak aipatzen dituzte bideoan. Aipatu zuek ikusi edo entzun dituzuenak (antzezlanak, liburuak, ikuskizunak, bertso-saioak, abestiak...).}

_{-Sexualitatearen askapena da borroketako bat: bollera taldeak, adibidez. Ezagutzen duzue baten bat?}

_{-Feminismo "politikoak" ere badaude: feminismo abertzalea eta feminismo sozialista, adibidez. Gaur egun puri-purian daude biak. Zein dira batzuen eta besteen aldarrikapenak? Zer desberdintasun dago bien artean?}

_{-Gazteen begirada desberdina al da? Gazte feministek zer dute/duzue eskaintzeko? Bota iritziak.}

_{-Feminismo dekoloniala edo antirrazista ere indarrean dago azken urteotan. Zapalkuntzak batu egiten al dira (emakumea + arrazializatua + pobrea)? Zer zapalkuntza jasaten dituzte?}

_{-Feminismoak antikapitalista eta ezkerrekoa izan behar duela diote bideoan. Ados al zaudete? Zergatik ezin da eskubikoa izan?}

_{-Josebek dio erakundeetan egiten dena ez dela aski eta "berdintasunaren feminismoa" deitzen dio... Zergatik esaten du hori?}

_{-Zer da feminismo erradikala?}

Posible da ikuskizun bat, liburu bat, antzezlan bat... feminista izatea feminista dela esan gabe ere: egiten dugun guztian betaurreko moreak jantzita izatea, alegia. Zeharlerroa izatea.

Transfeminismoa ere aipatzen da bideoan. Transfeminismoak ertzetara begiratzen du: baztertutako gorputz guztiak hartzen ditu aintzat eta 'emakume tradizionala' auzitan jartzen du subjektu politiko gisa (emakumea* erabiltzen dute, izartxoarekin).

_{-"Emakumeak eta beste gorputz batzuk", dio Kattalin Minerrek. Zer gorputzez ari da (genero ez-bitarra, intersexualak...)?}

_{-Kattalinek dio historikoki transfobiak ez duela tokirik izan Euskal Herriko mugimendu feministan, baina badaude neska transak onartzen ez dituzten talde batzuk ere. Zer argudio erabiltzen dituzten badakizue? Zer iritzi duzue horri buruz?}

Transfeminismoarekin lotuta, Trans izatea bideoa ikus daiteke (proposamen pedagogikoak ere baditu) eta LGTBIQ+ kolektiboa osatzen duten taldeak ezagutzeko bideoa ere badaukagu: LGTBIQ+. Feminismoaren historia ezagutzeko, berriz, Euskal Herrian hastapenak nolakoak izan ziren jakiteko, Mugimendu feministaren hastapenak bideoa ikus daiteke.

Zertzelada batzuk, oso gainetik bada ere (kontzeptu bakoitza konplexua da eta ertz asko ditu):

Aipatzekoa da badaudela bideoan agertzen ez diren beste praktika feminista batzuk ere: ekofeminismoa, feminismo komunitarioa...

3. Azken ekoizpena: Hainbat ekoizpen garatu daitezke, talde txikietan. Hiru adibide eskaintzen dira hemen. Ikasleek bat aukeratu dezakete edo ordezko bat proposatu, edo talde bakoitzak proposamenetako bat egin dezake.

• “Gaur egunera begira”. Euskaraz egiten diren praktika kultural feministak ezagutuko ditugu. Bilatu, ikertu eta aurkeztu. Banaka edo binaka egin daiteke.

Bidea errazteko, hona hemen adibide batzuk:

Kirol praktika feminista ere izan daiteke. Adibideak: Emakumea Surflari ekimena, Emakumea Piraguista ikastaroak, Lilatoia, emakumeen pala-txapelketak...

Ikasle (bikote) bakoitzak praktika feminista bat aukeratuko du, interesgarria iruditzen zaiona, eta hari buruzko informazioa bilatuko du. Ondoren, laburpen bat egin eta aurkezpen txiki bat prestatuko du; ahal dela, argazki bat edo bideo zatitxo bat ere erakutsiko du.

Ahozko aurkezpenen ondoren iritzi-trukerako aukera eskainiko da.

• “Zu zeu elkarrizketatzaile”. Militante feministak elkarrizketatzea eta haien esperientziak jasotzea proposatzen dugu, haien praktika feministen nondik norakoak, hain zuen ere. Gazteak edo adinekoak izan daitezke, ezagunak edo hasiberriak. Galdetegia gelan presta daiteke, guztien artean.

Beste aukera bat kalean pertsona desberdinei –emakume zein gizon– galderak egitea da. Adibidez:

Elkarrizketak bideoan grabatuko dira (sakelakoarekin egin daiteke) eta ondo legoke gero pasarte onenak aukeratu eta bideoa editatzea. Bideoa gutxienez 2 minutukoa izango da eta gehienez 10 minutukoa. Hona hemen grabazioak egiteko kontuan har ditzaketen jarraibide orokorrak.

Ikasle (taldetxo) bakoitzak egindako lana ikaskideekin partekatuko du, ahoz. Prestatutako bideoa erakutsiko du eta prozesua nolakoa izan den azalduko du. Bukaeran, jasotakoaren gainean iritzia eman eta eskatuko du.

• “Historia egiten”. Ikasleak ikertzaile bihurtuko dira. Feminismoan lan-ildo, pentsaera eta borroka ugari daude, eta jatorria Euskal Herritik kanpo dute ia denek. Feminismo erradikala, berdintasunaren feminismoa, desberdintasunaren feminismoa, feminismo marxista, feminismo abertzalea, transfeminismoa, feminismo antikapitalista, feminismo dekoloniala, ekofeminismoa, feminismo liberala, feminismo anarkista, feminismo antimilitarista...

Ikasleek historian zehar egon diren korronte feministak zein diren aztertuko dute  eta, ondoren, bakoitzak bat aukeratuko du (bakarrik edo binaka egin ahal izango dute), ikertu, laburpena egin eta ikaskideei azaltzeko.

Posible da baita ere feminismoaren historiaren aldi bat aukeratzea. Adibidez, boto-eskubidearen aldeko borroka AEBn edo Erresuma Batuan.

^{Irudia: Emakumearen boto-eskubidearen aldeko borroka Erresuma Batuan. Iturria: SBS News}

Ahozko aurkezpena egingo dute ikasleek, egindako lana ezagutarazteko; argazkiak erabiltzen badituzte, hobeto, erakargarriagoa izango baita.

4. Ekoizpena partekatzea. Ahozko aurkezpena edo emanaldia egingo dute ikasleek, gelakideei euren lanaren emaitzak ezagutarazteko. Aurkezpen guztien ondoren, galderentzat, hausnarketentzat eta iritzientzat tartea izango da. Ikasleek ahozkoa eta idatzizkoa bereizten ikastea eta pixkanaka ahozko jardunean gero eta hobeto moldatzea komeni da. Irizpideak proposatzeko, irakasleari baliagarri gerta dakizkioke: ahozkoaren ezaugarriak eta baliabideak.

Ebaluazio-irizpideak

Ikasleen autoebaluazioa. Ikasleek autoebaluazioa egiteko, egin ditzakegun galderak:

Edukiari buruz

• Ea gaiak bere interesa piztu duen.
• Ea gaiari buruz ikasi izanaren sentsazioa duen: gutxi-zerbait-dezente-asko.

Ikaste-prozesuari buruz

• Ea bideoa eta testigantzak baliagarriak gertatu zaizkion.
• Ea ikaste-prozesua gustukoa eta eraginkorra izan den berarentzat.
• Ea informazioa bilatzeko arazorik izan duen edo erraza gertatu zaion.
• Ea guztira informazio berri asko jaso duen eta hausnartzeko balio izan dion.

Bere komunikazio-gaitasunei buruz

• Ea iritzia lasaitasunez emateko aukera duen ala zailtasunak izan dituen.
• Ea ahozko ekoizpenean lasai sentitu den eta nahi zuena azaltzeko gai izan den.
• Ea pozik dagoen ekoitzitako lanarekin.

Talde-lanari buruz

• Ea talde-lanean eroso sentitu den eta aberasgarria gertatu zaion.
• Ea ondo baloratzen duen talde-dinamika ala arazoren bat izan duen.

Irakaslearen ebaluazioa. Irakasleak ikasleak ebaluatzeko, kontuan har ditzakeen irizpideetako batzuk:

• Ea bideoetako testigantzen garrantziaz jabetu den eta interesa erakutsi duen.
• Ea enpatiarik erakutsi duen bideoko pertsonekin.
• Ea Euskal Herriko mugimendu feministen historia eta historian zehar izandako aldaketak ezagutzen dituen.
• Ea emakume eta gizonen arteko eskubide-berdintasunaren aldeko jarrera argiak adierazten dituen, haien orientazio afektibo-sexuala edozein izanik ere.
• Ea hainbat eremutan (publizitatea, informazioa, txisteak, eskola eta abar) emakumeari buruz ageri diren gizarte-estereotipoak biltzen eta aztertzen dituen.
• Ea feminismoa gutxietsi eta diskriminatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak baztertzen dituen.
• Ea kultura-elementuen (estereotipoak, rolak eta abar) eta emakumeen diskriminazioaren arteko lotura azaltzen duen.
• Ea sexu-diskriminazioaren eta indarkeriaren aurkako jardunak proposatzen dituen.
• Ea praktika feministaren bati buruzko informazioa bildu duen eta haien aldarrikapenak barneratu dituen.
• Ea ikaskideekin eztabaidatuz gogoeta egin duen emakumearen egoeraren inguruan eta eskolan zein gizartean duen ikusgaitasunaren inguruan.
• Ea emakumea gutxiestea, diskriminatzea eta/edo haren aurkako indarkeria sustatu eta justifikatzea dakarten estereotipo, aurreiritzi eta rolak gaitzesten dituen.
• Ea feminismoaren eta berdintasunaren aldeko elkarteen ezaugarriak, funtzioak eta programak ezagutzen dituen.
• Ea ikerketan informazioa lortzeko gaitasuna erakutsi duen, iturriak bilatzeko orduan.
• Ea informazio hori bere gogoetak eta ikuspuntua egituratzeko edo eraldatzeko erabili duen.
• Ea talde-lanean ondo moldatu den, berdinen arteko harremanean iradokizunak eginez eta ikaskideen iritziak errespetatuz.
• Ea bere iritziak eta hausnarketak partekatu dituen, horretarako txanda errespetatuta.
• Ea ahozko ekoizpean ondo moldatu den, komunikatzeko gai izan den.